Over de dominantie van Wikipedia en de mediawijsheid van scholieren

05 mei 2008

Sinds een jaar of zeven ben ik betrokken bij de digitale informatiebemiddeling van de Zeeuwse Bibliotheek. Vanaf 2001 was ik verantwoordelijk voor het beheer van de digitale vraagbaak, vanaf 2003 hield ik me ook bezig met de vraagafhandeling binnen Al@din, later met de ‘uitrol’ van die dienst naar de andere Zeeuwse bibliotheken en de implementatie van Al@din Chat.

In die 7 jaar heb ik het aantal vragen eerst fors zien stijgen om ze later weer net zo hard te zien kelderen. In het begin weet ik dat alleen aan de beperkingen van promotiecampagnes, inmiddels ben ik er van overtuigd geraakt dat er nog veel andere factoren zijn die de behoefte aan informatiebemiddeling doen afnemen. Dat die behoefte afneemt is na mijn eerste constatering in de zomer van 2006 alleen maar duidelijker geworden.

The Washington Post kwam vorige week met een zeer boeiend artikel, dat goed inzicht geeft in deze problematiek. In het 5 pagina’s tellende Truth: can you handle it wordt ingegaan op de informatiebehoefte en het zoekgedrag van scholieren en de manier waarop hier in het onderwijs mee wordt omgegaan. Ondertussen wordt een bibliothecaris gevolgd die werkt voor AskUsNow, een vragenservice die vergelijkbaar is met Al@din.

Het artikel illustreert goed hoe kort de aandachtsspanne van moderne scholieren vaak is en hoe de welwillende informatiebemiddelaar daar mee worstelt. Want wat doe je als je kwalitatieve informatie zou willen leveren maar de vraagsteller aangeeft daar niet het geduld of de tijd voor te hebben? Geef je dan geen informatie of kies je dan voor een bron die de vraagsteller zelf ook in een oogwenk kan vinden? Als je inlichtingenwerk via chat doet heb je niet al te veel tijd om daar over na te denken. Vervlakking ligt daarom altijd op de loer.

Dat rechtvaardigt een heroverweging van de dienstverlening. Je wilt enerzijds voldoen aan het verwachtingspatroon van moderne klanten: 24/7. Via de nu gangbare communicatiekanalen. Daar waar de klanten zitten (op Myspace bijvoorbeeld!). Snel en betrouwbaar. Een goede mix van gedrukt en digitaal. Uitnodigend. Fris.

Maar zit de klant er eigenlijk nog wel op te wachten? Kunnen we nog wel voldoen aan het merkwaardige verwachtingspatroon? Ik moet daar nog eens goed over nadenken.

Het artikel verwijst overigens ook nog naar een interessant onderzoekje van het Hoover Instituut, voor het magazine Education Next, Wikipedia or Wickedpedia? (ook beschikbaar als PDF). Een citaat:

Can an online encyclopedia that’s edited by anyone, and thus no one, be trusted as a credible information source? Should students be encouraged to tap this tool as a supplement to their textbooks? And is it even possible to discourage its use? To find out, my research intern and I performed a simple experiment.
We selected 100 terms from prominent U.S. and world history textbooks (Prentice Hall’s America: Pathways to the Present andWorld History: Connections to Today—The Modern Era). We chose a mix of items that students might be asked to research for a test or paper, from the Mayflower Compact to the War Powers Act, from the Protestant Reformation to Anwar Sadat. And we entered each term into Google to find out which web sites the ubiquitous search engine suggests as the most useful links.
The results are astounding. Google listed Wikipedia as the number-one hit a remarkable 87 times out of 100. The encyclopedia came in second 12 times and third once. In other words, the Wikipedia site was listed among the top three Google hits 100 percent of the time.

Over dominantie gesproken: van de 100 willekeurige termen uit geschiedenisboeken die in Google worden ingegeven komt 87 keer als eerste zoekresultaat Wikipedia naar voren. En 12 en 1 keer als respectievelijk tweede en derde zoekresultaat. De impact van Wikipedia op het nieuwe leren is nog groter dan ik dacht (ook al in 2006)

Toch is het artikel niet specifiek negatief over de betrouwbaarheid van Wikipedia. Dat lijkt me gezien eerdere onderzoeken ook wel terecht. Maar het roept bij mij opnieuw de vraag op of informatiebemiddelaars er niet beter aan zouden doen minder tijd te investeren in digitale vragenservices en meer in het verbeteren en uitbreiden van Wikipedia. Die oproep van Jimbo Wales, van begin dit jaar, komt door dit artikel weer in één klap weer in mijn vizier.

Tot slot: ik word ook weer aan het denken gezet over Mediawijsheid. Ik vind het goed dat de regering daar veel geld voor uittrekt, dat de problemen op dit gebied duidelijk in kaart worden gebracht en dat bibliotheken ook een rol krijgen toebedeeld in dezen maar ik vraag me nu wel oprecht af hoe je mediawijsheid moet overbrengen aan scholieren als die daar helemaal niet op zitten te wachten.

Dit weekend kraaide ik nog tegen iemand dat bibliotheken daar minstens evenveel taken zouden moeten krijgen als het onderwijs. Die mening herzie ik twee dagen later alweer. Mediawijsheid moet een verplicht onderdeel worden van het curriculum van alle onderwijsinstellingen, anders is het waarschijnlijk een bij voorbaat kansloze missie.

Laat ik afsluiten met het citaat waar het WP-artikel ook mee afsluit:

The lessons that come through understanding a process should never become a thing of the past,” he says. The question of truth in a user-generated world isn’t about the accuracy of information so much as it is about an appreciation for the intricacies of the search, for understanding that truth can be elusive, but the fight for it can be rewarding.

Sometimes it’s a losing battle.

@