Eindrapport: Bibliotheek.nl doorgelicht

29 januari 2011

Een paar dagen geleden stond ik stil bij de voortgang van de grote bibliotheekinnovatieprojecten. Dat leidde uiteindelijk ook tot een oproep tot kennisdeling, op Bibliotheek 2.0. In een reactie op die oproep verwijst Wim Keizer vandaag naar een interessant rapport, dat raakt aan de vragen die ik stelde. Ik citeer van de website van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten:

De stichting Bibliotheek.nl moet meer aandacht besteden aan transparantie en communicatie. Ook moet zij meer duidelijkheid verschaffen over doelen en planning, de samenhang van deelprojecten, lokale kosten en de beoogde beheersconstructie.
Dat staat in een advies van Het Expertisecentrum (HEC) dat in opdracht van de stichting Bilbiotheek.nl de digitalisering van de bibliotheken heeft onderzocht. De VNG had aangedrongen op een dergelijke uitvoeringstoets.

Aanbevelingen
Verbetering van interne coördinatie bij Bibliotheek.nl
Voor lokale bibliotheken moet alsnog een businesscase worden opgesteld
De communicatie met de omgeving, waaronder gemeenten, moet worden verbeterd
Het rapport constateert dat de bestuurlijke aansturing van de stichting, met teveel lijnen, ingewikkeld is. Met werkconferenties zou Bibliotheek.nl moeten werken aan verbreding van het draagvlak voor de aanpak onder de stakeholders.

Standpunt Bibliotheek.nl
Bibliotheek.nl neemt de aanbevelingen van het rapport over. Het ontwikkelt nu een draaiboek voor aansluiting van de lokale bibliotheken op het ‘whitelabel webformat’, de nationale bibliotheekcatalogus en het datawarehouse. Het draaiboek gaat ook in de op de organisatorische en financiële consequenties van de producten en diensten.

Inzicht in ict-kosten
Ook start Bibliotheek.nl in februari een onderzoek dat meer inzicht moet geven in de huidige ict-kosten van bibliotheken. Dit onderzoek draagt bij aan het bepalen van de tarieven van de beheersorganisatie die per 2012 in zal gaan. De definitieve tarievenstructuur zal eind maart/begin april bekend worden gemaakt. De uitkomsten van dit onderzoek kunnen door de bibliotheken worden gebruikt bij de begrotingsbesprekingen 2012 met hun gemeentebesturen.

Het 24 pagina’s tellende rapport (PDF) leest niet echt lekker weg maar is aan te bevelen voor iedereen die zich bezighoudt met bibliotheekinnovatie en de toekomstige aansluiting bij Bibliotheek.nl. Je krijgt wat meer inzicht in de complexiteit van het innovatieproces zelf en in die van de bestuurlijke verhoudingen.

Veel neuzen lijken dezelfde kant op te staan. Dat is belangrijk. Het is ook fijn om te lezen dat de risico’s onderkend en in kaart gebracht worden. Maar wat ik persoonlijk vooral van belang vind is het feit dat nog eens onderstreept wordt dat “de grote verandering of  innovatie die moet leiden tot vitale bibliotheken met maatschappelijke waarde moet plaatsvinden bij de bibliotheken zelf.” Volgens het rapport vindt die verandering plaats als voldaan is aan tenminste drie voorwaarden:

1. De bibliotheken delen de visie
2. Ze hebben het vermogen om hun werkwijze en organisatie te veranderen.
3. Ze hebben voldoende financiële ruimte om de veranderingen mogelijk te maken. 

Dat wordt toch de zwaarste dobber, vermoedelijk. Infrastructuur en digitale platformen worden op dit moment eigentijds gemaakt. Feitelijk hebben we het dan niet eens over innovatie, maar over aansluiting vinden bij het internet en het internetgebruik van nu. De geest van het huidige web heb je daar nog niet mee gevangen. We moeten dan nog steeds als de donder mensen vrijspelen opdat zij zich nu eens echt op het web kunnen gaan begeven om de verhalen te vertellen, om ‘digitale curator’ te kunnen zijn, om te werken aan online zichtbaarheid en vindbaarheid en om te leren flexibel om te gaan met de dynamiek van het web. Die revolutie is net zo belangrijk als de bouwstenen die nu aan elkaar vast worden gemetseld, maar die revolutie komt wel uit de bibliothecarissen zelf, niet uit een centrale regie, ergens, ooit.

Gerelateerd:
De bibliotheeksite van de toekomst
Het gaat niet gebeuren
De informatiespecialist van de toekomst?
Over digitale curatoren, generatie Y en bedachtzame oefening
Innovatie met effect

@