De bibliotheek als beleving ter discussie
09 juli 2007
In de Volkskrant van afgelopen zaterdag schreef Amanda Kluveld:
[…]
“Maar moet je als overheid op basis van zo’n zweverig idee een systeem van openbare bibliotheken bekostigen en in iedere gemeente een bibliotheek annex amusementspaleis oprichten? Moet je veel geld steken in het bevorderen van het bibliotheekbezoek van de 74 procent Nederlanders die nooit een boek lenen? En waarom eigenlijk?
Die vragen worden niet gesteld. Dat komt doordat de visie van overheden op de openbare bibliotheek verbijsterend genoeg bepaald wordt door architecten (Kunstbijlage, 5 juli). Architecten willen dat de bibliotheek in een plek voorziet waar mensen wat zij thuis alleen op hun laptop doen, in het gezelschap van anderen beleven. Zij zien de bibliotheek als een stedelijk informatiewarenhuis op het gebied van cultuur, educatie en recreatie.
Architecten hebben belang bij grote bouwopdrachten. Daarom zullen ze niet toegeven dat je toegankelijkheid van informatie ook bereikt door iedereen thuis gratis internet te geven en boeken digitaal beschikbaar te stellen via een virtuele bibliotheek. Dat wie boeken in handen wil hebben, bediend kan worden door een bibliotheekpostdienst. Dat ook de boekenbranche gestimuleerd kan worden.
Dat het niet de taak van de overheid is om burgers in bibliotheken gezelligheid en belevenisconcepten te bieden. Dat het geloof in de door Unesco bedachte interculturele heilzaamheid van openbare bibliotheken kritisch benaderd moet worden. Dat het taboe daarop niet door de uitgave van veel belastinggeld door de overheid in stand moet worden gehouden. Dat je ook kunt geloven in het parfumflessenmuseum.”
Misschien begrijp ik het niet helemaal goed maar volgens mij reageert Kluveld hiermee op de opening van het nieuwe gebouw van de OBA en ziet zij wel wat in het ‘boekenmuseumscenario‘.
Dat is haar goed recht natuurlijk. Ze staat ook zeker niet alleen. De discussie begint nog maar net.
Dat ik wel een voorstander ben van de belevingsbibliotheek moge duidelijk zijn. Ik vind dat de openbare bibliotheek alles in zich heeft om te verworden tot ontmoetingsplaats voor velen en dan kun je anno 2007 niet aankomen met louter boeken. Dan moet je multimediaal meerwaarde bieden, er zijn voor al die mensen die zich geen computer kunnen veroorloven, tijdschriften op voorraad hebben die in de winkel veel te duur zijn. Een podium zijn voor cultuur en amusement.
Niet iedereen deelt die mening. Fair enough. Maar wat is dan wel de taak van de overheid? Iedereen inderdaad gratis internet geven en alle andere voorzieningen overdragen aan commerciële organisaties?
Waar kunnen kids gamen? In de Middelburgse amusementshal staan alleen nog gokkasten. Waar kun je gratis de krant lezen? In kroeg en boekenwinkel is een consumptie verplicht.
Waar kun je in rust studeren en beschik je meteen over internet en gedrukte naslagwerken tegelijk? Niet alle steden beschikken over vrij toegankelijke universiteitsbibliotheken.
Als het gaat om belastinggeld heeft iedereen recht van spreken. Maar ik zou wel eens willen weten wat de genoemde 74 % van de mensen vindt van de bibliotheek als instituut en beleving. Toegegeven: ik ken erg veel mensen die nooit meer naar de bieb gaan. Maar ik vraag altijd door. Ze gaan niet omdat ze geen boeken meer lenen.
Ze gaan omdat er te weinig te beleven valt in de bieb.
Want ‘Jan (en Marie) met de pet’, beste Amanda, denken niet alleen in termen van boeken. Soms zelfs helemaal niet. Zij denken in beelden en ervaringen.
@
Ik vind het uitstekend dat er kritische discussie wordt gevoerd over de belevenisbibliotheek of belevingsbibliotheek. Whatever. Ik kan me uitstekend voorstellen dat de manier waarop bibliotheken het belevingsconcept (is het een concept??) aan de burgers uitleggen zweverig overkomt. Het is beslist belangrijk dat het goed toeven is in een bibliotheek. Ik ben het ook helemaal met je eens dat bibliotheken multimediale meerwaarde moeten bieden. Het is vooral ook vreselijk belangrijk dat je in zo’n bieb kunt vinden wat je zoekt en liefst ook nog wat je niet zoekt. Openbare Bibliotheken zijn de laatste echte ‘public places’. Enz., enz. maar is een bibliotheek, hoe mooi vormgegeven dan ook, daarmee een belevenis? Belevenissen zijn unieke ervaringen die je koestert in een zwaar bewaakte afdeling in je brein. En in die betekenis van het woord biedt bibliotheekbezoek beslist geen ‘belevenis’. Net zoals een bezoek aan Duinrel geen belevenis is. Het begrip ‘belevenis’ wordt zo van z’n ‘betekenis’ ontdaan, is daarmee aan inflatie onderhevig. Dat vind ik zonde want verzin maar eens een nieuw woord met de authentieke betekenis van belevenis. Lekker filosofisch geouwehoer in de late uurtjes. Of de nieuwe OBA zoveel miljoenen belastinggeld waard is zullen de bezoekers bepalen. Dat voor dat succes een stuk van die 74% niet gebruikers over de brug moet worden getrokken staat buiten kijf. Daar moet OBA op afgerekend kunnen worden. En als OBA slaagt (en mijn zegen hebben ze) krijg je de Amanda Kluvelds ook wel stil. En met gratis internet gaan die 74% alleen maar tussen de benen van Heleen van Rooijen zitten gluren. Van de week maar eens ff kijken bij OBA met de kids. In plaats van naar de Efteling:-)
Als klant zie ik zo’n belevingsbibliotheek wel zitten hoor! De laatste jaren kom ik alleen nog maar in de openbare bibliotheek om boeken (ik wel!) en cd’s te lenen terwijl ik er voorheen nog weleens op een vrije maandag tijdschriften ging lezen. Maar sinds de komst van het internet leg ik mijn prioriteiten ergens anders 🙂
Nu straalt mijn bibliotheek ook niet echt iets uit, vanwege bezuinigingen en chronisch geldgebrek is het interieur al 15 jaar hetzelfde en ziet alles er oud uit. Het nodigt niet uit om er eens lekker te gaan zitten en daarnaast zijn de computers ook verouderd. Ik hoop dan ook oprecht dat ze op hun nieuwe plek (vanaf november 2007) iets meer bij de tijd zullen zijn. Neemt niet weg dat ik het een fijne ‘bib’ vind en met name het personeel verdient een compliment vanwege het feit dat ze altijd zo vriendelijk en behulpzaam zijn.
Maar toen ik vorige week DOK bezocht dacht ik meteen: “Hier zou ik ook in mijn vrije tijd gaan zitten”. En dan toch die tijdschriften lezen onder het genot van een drankje en/of broodje of nieuwe muziekjes luisteren. Of misschien wel een spelletje Wii tennis 🙂 Het was uitnodigend en dat mis ik nu. Wat dat betreft zou ik ook eens in andere Parkstad bibliotheken moeten kijken maar Heerlen (die in het verbouwde Glaspaleis zitten) spreekt me dan ook weer niet aan. Te strak, te wit, te steriel en wat mij betreft te hoogdrempelig en dat lijkt me ook niet de bedoeling.
Wat dat belastinggeld betreft, je kunt het nooit voor iedereen goed doen. Er gaan ook miljoenen subsidies naar kunst- en cultuuruitingen waar ik niets om geef. That’s life!
Ach, misschien ben ik ook niet de juiste om op deze topic te reageren, ik ben juist een van die mensen die de bibliotheek wel nog bezoeken…
@ Jan:
Tsja, het woord belevenis is inderdaad nogal hoog gegrepen. Spektakel en ingrijpende ervaringen kunnen we wel vergeten 🙂
Het zou mij niets verbazen als er op de langere termijn instituten ontstaan die alles wat met cultuur en infotainment heeft te maken in zich verenigen.
Volgend jaar komt er in onze buurgemeente een enorme evenementenhal waar men kan skiën, paintballen, enz. Weer een keuze erbij….
We hebben erg veel concurrentie als het gaat om aandacht en ontspanning. Ik ben benieuwd wat je kinderen vinden achteraf. Houden die van lezen? En als dat zo is: breng je ze dat bewust bij?
@ Daan: ik ben inderdaad benieuwd wat het nieuwe gebouw van DOK doet met het aantal bezoekers en vooral: met hun activiteiten als ze er eenmaal zijn. Zullen ze consequent langer in het gebouw blijven? Meer tot zich nemen? Of zal dat maar even duren, totdat het nieuwtje eraf is?
Wij kijken inderdaad toch een beetje met andere ogen dan de doorsnee bezoeker. Ik vraag me wel eens af hoe ik mezelf zou gedragen als ik niet in de sector werkzaam zou zijn. Voordat ik in de bibliotheek werkte kwam ik er altijd graag. Heerlijk om te struinen in de enorme collectie en ik vond het ook lekker om te chillen met een tijdschriftje. Maar dat is grotendeels van voor de tijd van het web idd….
@Edwin: Ik heb altijd akelig veel voorgelezen maar deed dat vooral omdat ik het zelf leuk vind. Ook meestal veel te onverantwoord eng en moeilijk voorgelezen. M’n oudste (17) heeft alles wat los en vast zit gelezen. M’n jongste (11) leest af en toe. En de middelste (15) is gehandicapt, die kan zelf niet lezen maar houdt wel van voorlezen. Of het goed is geweest weet ik niet. Misschien is het wel slecht voor de ontwikkeling van rekenvaardigheid ofzoiets. Wiskunde is niet hun beste kant. Had ik maar beter het gamen kunnen stimuleren:-)
Hee Jan,
Je kunt je afvragen waar de voorliefde of afkeer van lezen vandaan komt. Ik lees graag maar ben volgens mij niet veel voorgelezen. Ook dol op games maar een drama in wiskunde.
Je hebt dan ieder geval een mooi trio die de boekenefteling allemaal anders zullen beoordelen 🙂
Veel plezier!
@Edwin: Daar ben ik eigenlijk ook wel benieuwd naar, hoe die ontwikkeling op de langere termijn is bij nieuwe bibliotheken. Als je nu bv. ziet en leest hoeveel aandacht er is voor de OBA, ongelooflijk. Ik stuur de berichten zelfs door naar mijn schoonvader (die vaak in Amsterdam te vinden is) in het kader van ‘daar moet je eens een kijkje gaan nemen’, het moet niet gekker worden 🙂
Wat lezen betreft, ik ben zowel voorgelezen en heb zelf ook veel gelezen (en kwam als kind ook heel veel in de bibliotheek, dit is ook mijn *kuch* droomberoep) maar ik denk dat het van heel veel factoren afhangt of je dat als volwassene ook blijft doen. Als ik als puber de beschikking had gehad over internet…
Ik lees overigens net dat zelfs Harry Potter de ontlezing niet kan stoppen, zie //tinyurl.com/yp5vk8