Een drone, graag: bibliotheken lenen meer uit dan boeken alleen

10 september 2014

Toen in juni CNN een item wijdde aan de plannen van de bibliotheek van de universiteit van Zuid-Florida, om vanaf dit najaar drones uit te gaan lenen aan studenten, pikten veel Amerikaanse media dat nieuws op. Het feit dat de bibliotheek de apparatuur beschikbaar wil stellen ter ondersteuning van multimediaprojecten op de faculteit, werd door veel journalisten als opmerkelijk ervaren, blijkbaar vooral omdat zij bibliotheken toch vooral associëren met boeken. Gezien de geschiedenis en kernfuncties van bibliotheken is dat natuurlijk niet zo gek. Dat een bibliotheek die als eerste investeert in ombemande luchtvaartuigen (de drones kosten ongeveer 1500 dollar per stuk) nieuwswaarde heeft is ook begrijpelijk. Maar om het nu bijzonder te noemen dat sommige bibliotheken meer uitlenen dan alleen boeken is achterhaald. Er zijn talloze bibliotheken die afwijkende items uitlenen, in sommige gevallen al decennia lang.

De vraag wanneer een item nu precies als afwijkend beschouwd moet worden is lastig te beantwoorden. Het is in ieder geval zo dat veel bibliotheken spullen uitlenen die in het verlengde liggen van de informatiefunctie van het instituut. Het volume van die uitleningen groeide geleidelijk mee met het mediagebruik van de consument. Toen de Laservision van Philips op de markt verscheen had je al geluk als je in jouw bibliotheek de bijbehorende beeldplaten kon lenen. Dat ging met de opkomst van de CD, CD-ROM en later de DVD anders: die werden massaal aangeboden door bibliotheken. Dat ook de benodigde apparatuur werd uitgeleend zag je echter maar zelden. Als het al gebeurde betrof het vooral hulpapparatuur, zoals Daisyspelers, waar mensen met een visuele beperking  of een leeshandicap boeken mee kunnen beluisteren. In Nederland kwam de kentering pas na de opkomst van de e-readers. Veel bibliotheken kozen er al snel na de aanschaf van de eerste exemplaren voor om die ook uit te lenen aan mensen die er graag kennis mee wilden maken.

Hetzelfde beeld zie je in Amerikaanse bibliotheken. BiblioTech in San Antonio, Texas (zie InformatieProfessional 2, 2014) is alleen nog qua omvang van de collectie uitleenbare e-readers (800 exemplaren) een uitzondering. In 2013 leende bijna 40% van 7400 ondervraagde instellingen e-readers uit . Er verschijnen steeds vaker berichten van bibliotheken die nog verder gaan en ook tablets en laptops uitlenen. Of zelf internettoegang. De openbare bibliotheken van New York (NYPL) en Chicago (CPL) kondigden in juli aan dat zij zullen starten met programma’s rondom de uitleen van Wi-Fi hotspots. NYPL wil met Check Out the Internet maar liefst 10.000 huishoudens van gratis internettoegang voorzien. Deze initiatieven vallen echter in het niet als je ze vergelijkt met het uitleenbare aanbod van Amerikaanse Universiteitsbibliotheken. Dat is veel breder. Het aanbod van de Universiteit van North-Carolina, waar men binnenkort ook start met het uitlenen van Google Glass, is geen uitzondering: bij deze bibliotheken kun je terecht voor het lenen van foto- en videocamera’s, gameconsoles, projectors en nog veel meer.

Bovenstaande items hebben nog met elkaar gemeen dat ze gebruikers helpen bij het verkrijgen of produceren van informatie. Dat bibliotheken dit graag faciliteren valt goed te rechtvaardigen. Maar of dat nu ook geldt voor het uitlenen van honden aan studenten om de stress te verminderen, zoals de Harvard Library in 2012 aankondigde, of voor het geruchtmakende initiatief van bibliotheek Almelo, uit 2005, om homo’s, zigeuners en islamieten ‘uit te lenen’, is maar de vraag.

Als de link met de informatiefunctie dan toch minder duidelijk is, dan zijn uitleeninitiatieven die burgers helpen bij het vergroten van de zelfredzaamheid wellicht interessanter. Denk aan de meer dan 30 Belgische bibliotheken die zaden uitlenen in het licht van het project ‘Zadenbibliotheek’  of aan het uitlenen van gereedschap zoals de bibliotheek van Berkeley dat doet onder het motto ‘DIY with BPL’ (Doe-het-zelf met de Openbare Bibliotheek van Berkeley). Ook die projecten hebben niet veel meer van doen met boeken, maar ze sluiten wel aan op de trends en behoeften in de samenleving en op de centrale rol die bibliotheken daar van oudsher in vervullen. Er valt genoeg voor te zeggen daar in ieder geval mee te experimenteren.

Drones in Florida
De bibliotheek van de universiteit van Zuid-Florida (USF) heeft twee drones gekocht met de bedoeling deze uit te lenen aan studenten voor studiedoeleinden, als onderdeel van het project “Digital Media Commons”. De universiteit wil met het project digitaal leren bevorderen. Om de Drones te kunnen lenen moeten de studenten eerst een trainingsprogramma volgen en aangeven hoe zij de apparaten willen gebruiken. De drones mogen alleen onder toezicht worden gebruikt, op het terrein van de campus.

Zaden in België
30 Belgische bibliotheken lenen zaden uit binnen het project ‘Zadenbibliotheek’, naar voorbeeld van de Seed Lending Library van de openbare bibliotheek van Richmond, in Californië. De bibliotheken lenen zaden uit in de eigen gebouwen en zijn te vinden op de website mijntuin.org. Van leners wordt verwacht dat zij ook weer zaden afstaan als de planten eenmaal hebben gebloeid. De initiatiefnemers hopen dat Nederlandse bibliotheken ook gaan deelnemen aan het project.

Gereedschap in Berkeley
De gereedschapsbibliotheek van de openbare bibliotheek Berkeley bestaat al sinds 1979. De bibliotheek beschikt over honderden gereedschappen, van hamers tot boormachines. Ook in andere staten en landen zijn gereedschapsbibliotheken te vinden, die echter niet altijd onderdeel zijn van een reguliere bibliotheek. Op Wikipedia is een overzicht te vinden van deze bibliotheken.

@

Dit artikel verscheen eerder in InformatieProfessional 6, 2014