Casebeschrijving Middelburg Dronk, deel 3: sociale media en bronnen

Voor het handboek Informatiewetenschap van Vakmedianet (voorheen van Kluwer) beschreef ik onlangs de case Middelburg Dronk. Op Mijns Inziens alvast een voorproefje in meerdere delen. Vandaag deel 2: sociale media en bronnen.
De kracht van sociale media
Minstens zo belangrijk als de input die we IRL krijgen is de input via Sociale Media. Vanaf het moment dat Middelburgdronk.nl live ging maakten we gebruik van Twitter als aanvullend online communicatiekanaal. Aanvankelijk kozen we voor een combinatie van persoonlijke en geautomatiseerde informatie. Het persoonlijke bestond uit reacties op tweets over en uit de Middelburgse horeca, en dialogen over de inhoud van de website, het geautomatiseerde deel was een publicatie van de RSS-feed van de Wiki: alle wijzigingen verschenen ook meteen op Twitter. Die automatisering bleek achteraf niet zo’n goed idee: voor veel volgers bleek de onafgebroken stroom tweets teveel van het goede te zijn. Toen we dat beseften besloten we de wiki te ontkoppelen en alleen nog handmatig te twitteren, bijvoorbeeld op momenten dat lemma’s genoeg informatie bevatten om interessant te zijn, of als we echt mooie foto’s in ons bezit hadden gekregen. Die beslissing leidde inderdaad tot een groei in het aantal volgers van de account, waaronder veel lokale twitteraars. Ook op Facebook maakte ik in de loop van 2011 een fanpagina voor Middelburg Dronk aan, maar veel tijd investeerde ik daar niet in. Totdat ik begon te merken dat er juist daar steeds meer reacties op foto’s kwamen, die veel bruikbare informatie opleverden.

Vanaf december 2011 ging ik Facebook daarom intensiever gebruiken. Voortaan plaatste ik dagelijks drie tot zes foto’s op de fanpagina, meestal met een verwijzing naar het bijbehorende lemma op de website. Die aanpak wierp vruchten af. Het aantal ‘fans’ (mensen die de pagina een ‘like’ hebben gegeven) nam toe van 160 naar ruim 1500 een jaar later. De interactie op de site groeide mee. Behalve reacties en verwijzingen kan de pagina ook regelmatig rekenen op bijdragen in de vorm van tips of gedigitaliseerde foto’s. Dat wat we voor ogen hadden met de wiki vindt nu feitelijk plaats op Facebook.

De belangstelling op sociale media stemt ons tevreden maar behoeft wel enige nuance. Het feit dat ruim 1500 mensen ooit op ‘like’ hebben geklikt betekent niet dat al die mensen al je bijdragen ook daadwerkelijk krijgen te zien. Mensen kunnen tenslotte grotendeels zelf bepalen wat zij te zien krijgen in hun tijdlijn en daarnaast weet niemand precies hoeveel content de algoritmen van Facebook elders tonen. Het bedrijf heeft er in ieder geval ook baat bij dat eigenaars van pagina’s advertenties inschakelen om het bereik onder volgers te vergroten. Het is ook goed om te beseffen dat het voor veel mensen blijft bij het bekijken van foto’s op Facebook alleen. Onze inschatting is dat zo’n tachtig procent van de bezoekers zelden of nooit doorklikt naar de site. Door de informatieovervloed is de aandachtsspanne van de internettende mens korter dan ooit. Dat is ook de reden waarom ik het aantal foto’s op Facebook doseer. Wel regelmatig, maar niet te veel. En ik kies bewust voor de hoogtepunten uit de collectie omdat ik geloof dat je alleen de aandacht vasthoudt, en op betrokkenheid mag rekenen, als je mensen iets biedt dat je zelf ook zou willen zien, als je ’s avond na het werk en de afwas nog een uurtje op bank informatie zit te snacken op je tablet of mobieltje.

Een ander belangrijk uitgangspunt is het altijd online zijn. Ik denk dat het helpt als mensen het gevoel hebben dat je bijna altijd digitaal aanwezig bent, bijvoorbeeld om vragen te beantwoorden. Het is niet essentieel om altijd online te zijn, maar veel mensen waarderen het en weten je na verloop van tijd te vinden, als vraagbaak. Het belang van sociale media moet niet overschat worden, maar voor Middelburg Dronk spelen ze, in de vorm van Twitter en Facebook, een belangrijke rol. Als je nog geen bekend ‘merk’ bent, dan bouw je een relatie met een online publiek niet van de een op de andere dag op. Daar slaag je in veel gevallen alleen in als je er veel tijd in investeert, ook buiten kantoortijden.

De bronnen van Middelburg Dronk
In het hoofdstuk Aanpak en werkwijze verwees ik al naar twee belangrijke bronnen voor het project: De Krantenbank Zeeland en de Beeldbank Zeeland, beiden van de Zeeuwse Bibliotheek. Die twee bronnen stonden aan de basis van Middelburg Dronk en vormen als zodanig min of meer de ruggegraat. Maar we gebruiken daarnaast nog talloze andere bronnen. Het voert te ver om ze allemaal op te sommen maar om een indruk te geven hierbij een overzicht van de belangrijkste:

• Mensen. De belangrijkste en interessantste bron van allemaal. Misschien ook wel de ingewikkeldste. Mensen als bron voor oude kroegverhalen lijken voor de hand te liggen maar je vergeet snel dat je de meeste mensen toch echt zelf moet benaderen.
• Zeeland in Beeld, van het Zeeuws Archief. Ook een beeldbank vol fantastisch Middelburgs beeldmateriaal. Deze bron gebruiken we momenteel vooral om informatie te verifiëren omdat de foto’s sinds 2011 zijn voorzien van een groot watermerk. Dan kan er van hergebruik geen sprake zijn. Inmiddels heeft het archief besloten die maatregel terug te draaien. Daar wordt aan gewerkt.
• De Beeldbank van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Het beeldmateriaal richt zich vooral op gebouwen, maar de kwaliteit van de foto’s is hoog. 
• Archieven.nl.  De gedigitaliseerde concordantie verdient een aparte vermelding. Die bevat informatie over de oude straten, huisnummers en wijknummering van de stad Middelburg.
• Zeeuwen Gezocht. Onmisbaar als je op zoek gaat naar achtergrondinformatie bij personen. 
• Online catalogi, bijvoorbeeld via Geschiedenis Zeeland. 
• Google Books.
• Historische Kranten, Tijdschriften en Boeken van de Koninklijke Bibliotheek.
• De fotocollectie van het Gemeentearchief Vlissingen. Deze bron richt zich weliswaar op die andere Walcherse stad, maar bevat ook afbeeldingen waar wij mee uit de voeten kunnen.
• Het Geheugen van Nederland.  
• Europeana.  
• WatWasWaar  en Ga Het Na. 
• Het historisch archief van ANP.  
• Facebook, Hyves, Instagram, Pinterest, Flickr, Stockphotos, Tumblr, Twitter: deze lijst kun je zo lang maken als je wilt. Feit is dat er oneindig veel interessant beeldmateriaal is te vinden via sociale netwerken en moderne fotosites, ook al helpen de zoekfunctionaliteiten je soms van de regen in de drup. Daar zoek je dan weer hulpmiddelen voor. Webstagram bijvoorbeeld
• De app Pyng van Graydon, voor informatie uit het Handelsregister van de Kamer van Koophandel
• Zoekmachines. Voor informatie van de website sites van de cafés zelf, informatie van Wikipedia, uit oude gemeentedocumenten, van weblogs en profielpagina’s. Onmisbaar.
• Middelburg Dronk zelf. Dat klinkt wellicht vreemd, maar we hebben inmiddels zo veel krantenknipsels en ander materiaal verzameld dat we soms zelf niet meer weten dat we het hebben.