Casebeschrijving Middelburg Dronk, deel 2: Aanpak en werkwijze

19 april 2013

Voor het handboek Informatiewetenschap van Vakmedianet (voorheen van Kluwer) beschreef ik onlangs de case Middelburg Dronk. Op Mijns Inziens alvast een voorproefje in meerdere delen. Vandaag deel 2: Aanpak en werkwijze.

Oude ideeën
Vanaf het moment dat ik wist waar ik naar op zoek was, ging alles vrij snel. Ik realiseerde me dat dit een kans was om een aantal ideeën uit mijn tijd als informatiespecialist in loondienst in de praktijk te brengen. Als medewerker van de Zeeuwse Bibliotheek in Middelburg hield ik me een paar jaar bezig met digitaliseringsprojecten, waaronder –zijdelings- met het aanbieden van de Krantenbank Zeeland en de Beeldbank Zeeland. Die twee bronnen beschouwde ik altijd als de paradepaardjes van de digitale dienstverlening van de bibliotheek omdat ik geloofde dat er in potentie een groot lokaal en regionaal publiek voor bestond. Ik zeg potentieel omdat ik van mensen uit mijn directe omgeving vaak te horen kreeg dat zij niet bekend waren met deze bronnen. Daar waren verschillende oorzaken voor aan te wijzen (onvoldoende online promotie bijvoorbeeld), maar in mijn ogen was het belangrijkste probleem dat de inhoud van deze databanken verborgen bleef in de zoekresultaten van zoekmachines.

De vele duizenden foto’s en krantenartikelen maken immers deel uit van het diepe web, dat grote deel van internet waar de crawlers van zoekmachines niet bij kunnen. Mensen die op internet zochten naar foto’s van het beroemde stadhuis van Middelburg belandden maar zelden bij de Beeldbank, maar bijvoorbeeld wel bij het lemma over de stad Middelburg op Wikipedia. Dat gegeven zorgde ervoor dat ik me er vanaf 2005 sterk voor maakte dat bibliotheken en andere erfgoedinstellingen het voorbeeld van websites als Wikipedia moesten volgen, door informatie op vergelijkbare wijze te ontsluiten. Die oplossing bleek echter minder voor de hand liggend dan ik gehoopt had; in de praktijk waagden veel collega’s zich toch liever niet aan open platformen, die ook nog eens zijn ingericht op gebruikersparticipatie. Men hield vast aan de bestaande concepten van websites en databanken.

Gewoon beginnen
Het idee voor de artikelenreeks over Middelburgse cafés leende zich prima voor de inzet van MediaWiki, de gratis software waarop ook Wikipedia draait. Daarom, én omdat ik het platform als projectmedewerker nooit had kunnen benutten, koos ik voor die software, zonder al te lang stil te staan bij de beperkingen ervan. Ik vroeg aan een bevriende specialist of hij bereid was het softwarepakket kosteloos op een server te installeren, en in de toekomst te hosten. Toen hij dat had bevestigd, en drie dagen later had uitgevoerd, bedacht ik de naam ‘Middelburg Dronk’ als werktitel voor het project. Ik had op dat moment nog geen  plannen om ook de hedendaagse kroegen te belichten. Daarom legde ik de domeinnaam ook maar meteen voor een paar euro vast. Het project Middelburg Dronk was daarmee geboren. Ik had nog geen flauw idee waar ik aan begonnen was.

Afbakening
Voordat ik begon met het vullen van de wiki besloot ik dat er enige afbakening nodig was. Om het enigszins overzichtelijk te houden beperkte ik de online encyclopedie aanvankelijk tot cafés, en dan alleen die tussen 1960 en het heden. Daar kwam ik na een paar weken al op terug. Toen ik de slag eenmaal te pakken had kreeg mijn drang naar volledigheid de overhand . Dat ik me met die koerswijziging nog eens 700 jaar aan horecageschiedenis op de hals haalde, en dat het project daardoor jaren zou gaan duren, nam ik voor lief. Voortaan zou de wiki betrekking hebben op alle drinkgelegenheden in de gemeente Middelburg, toen en nu. Dus ook op alle herbergen, koffiehuizen, restaurants en oude logementen. Ook die in Arnemuiden, Sint Laurens en Nieuw en Sint Joosland, dorpjes die tegenwoordig bij de gemeente horen.

Crowdsourcing, online en IRL
Voorafgaand aan het project was ik bekend met het 90-9-1-principe, dat uitgaat van het idee dat de content van online platformen grotendeels verzorgd wordt door 1% van het totaal aantal bezoekers of deelnemers van die platformen, aangevuld met commentaren en wijzigingen van nog eens 9% van het totaal, en dat de overige 90% van de deelnemers slechts meekijkt (ook wel ‘lurken’ genoemd). Dat principe vermoedde ik te herkennen in de wereld van weblogs, waar reacties op bijdragen maar zelden in verhouding staan tot het aantal bezoekers, maar zag ik definitief bevestigd als beheerder van het kennisplatform Bibliotheek 2.0, waar inderdaad maar ongeveer 1% van de 6000 leden regelmatig bijdragen plaatst en ongeveer 10% ook daadwerkelijk reageert op die bijdragen. Ondanks die kennis hoopte ik dat de wiki van Middelburg Dronk zou breken met de regel. Daarom gaf ik de site de ondertitel ‘Een website over uitgaan en drinken in de gemeente Middelburg toen en nu, waar iedereen aan mee kan schrijven’.

De hoop bleek ijdel. In de loop van de tijd registreerden weliswaar circa honderd verschillende gebruikers zich voor de site (om spam te voorkomen stelden we een verplichte login met gebruikersnaam en mailadres in), maar slechts een enkeling nam de moeite om ook daadwerkelijk wijzigingen aan te brengen of artikelen aan te maken of aan te vullen. Het beheren van de content deden en doen we dus vooral zelf. Tot eind 2011 deed ik het alleen, daarna kreeg ik hulp van een vriend die ook veel interesse heeft in zowel de thematiek als bronnenonderzoek.  Dat werk leverde in februari 2013, na twee jaar en drie maanden, de volgende statistieken van MediaWiki  op:

• 16.213 aangemaakte pagina’s (waarvan 1555 ‘inhoudelijke’)
• 12.366 geüploade bestanden
• 41.284 paginabewerkingen
• 2.497.717 pageviews

Uit het feit dat niet veel mensen actief bijdragen aan de website zelf maakten we op dat werken met wiki’s, of met de software van MediaWiki, voor veel mensen te hoogdrempelig is. Natuurlijk vinden we dat jammer, maar het brengt ook voordelen met zich mee. De redactie van de site werd er een stuk eenvoudiger door; de stijl en toon van de teksten bleven overal bewaard, we hoefden geen teksten van derden te redigeren en –ook niet onbelangrijk- er ontstonden geen ‘wiki-oorlogen’, zoals die soms op Wikipedia wel ontstaan, als er sprake is van controversiële onderwerpen. Het uitblijven van bijdragen van derden aan de website wordt bovendien ruimschoots gecompenseerd in de vorm van input die Middelburg Dronk ‘IRL’krijgt, in ‘het echte leven’. Dat is vooral te danken aan het feit dat de heren die verantwoordelijk zijn voor de website de Middelburgse horeca en haar bezoekers goed kennen.

In het verleden werkten zij alle drie in meerdere plaatselijke cafés en tegenwoordig zijn zij er nog regelmatig te vinden als klant. In een kleine stad als Middelburg maakt dat een groot verschil. Dankzij mond-tot-mondreclame verwierf de website al vrij snel enige bekendheid onder de stamgasten van verschillende zaken. Vooral de oude foto’s blijken bij veel mensen enthousiasme op te roepen. Bijna iedereen bewaart wel een goede herinnering aan die eerste avond uitgaan, als puber, aan dat ene cafeetje waar een geliefde in beeld kwam, of aan die discotheek waar alle vrienden van toen ooit samenkwamen. Het gevolg is dat we tot op de dag van vandaag overal worden aangesproken over het project. Onder het genot van een drankje worden de sterke verhalen van toen nog eens verteld en niet zelden worden er daarna vervolgafspraken gemaakt, bijvoorbeeld om samen dat stapeltje foto’s dat ergens op zolder ligt in te scannen, of om de mooie verhalen nóg eens uit te wisselen, maar dan op een rustiger locatie, met een notitieblokje.

De volledige Casebeschrijving Middelburg Dronk kan ook worden gedownload als PDF-bestand.

Gerelateerd:
Casebeschrijving Middelburg Dronk, deel 1: Inleiding en Ontstaan

@

Foto aflevering Belgische toeristen bij café Het Wapen van Zeeland in 1962: Beeldbank Zeeland Zeeuwse Bibliotheek