De kracht van bibliotheken in 10 hoogtepunten

1. December 2005. In de Zeeuwse Bibliotheek werd een LAN-party georganiseerd. Ik vergeet nooit meer dat beeld van bijna 100 eindbaasjes die met hun eigen pc’s, beeldschermen en directeursstoelen de bibliotheek bestormden om er vervolgens twee dagen en een nacht aan een stuk los te gaan. Dat was nog niet vertoond in Nederlandse bibliotheken. Voor mij was het de basis van een blijvend verlangen naar een verbinding tussen oude en nieuwe werelden.
2. Januari 2008. De Krantenbank Zeeland ging online. Het gaat me niet specifiek om die ene bron. Ook niet om de presentatie ervan. Het gaat mij om het digitaal beschikbaar stellen van grote hoeveelheden waardevolle informatie die tot voor kort onzichtbaar en onvindbaar waren. Daarmee bewijs je veel mensen een dienst. Daarmee zet je jezelf op de kaart, ook op de langere termijn.
3. Die permanente zone komt er na al die jaren nog steeds niet, begreep ik gisteren, maar kinderen voor wie de bibliotheek een tweede thuis is de ruimte geven: dat zuigt energie, maar geeft je ook veel terug. Ze zijn oprecht. Ze zijn nog kneedbaar. Doelgroepen kennis laten maken met de mogelijkheden van nieuwe en oude media begint daar ergens. Daar moet je veel zuiniger op zijn.
4. Er is niets mis met staren naar die navel, maar déél je staarervaringen dan op z’n minst met de wereld. Nieuwe media bieden je de kans de eigen parochie te ontstijgen. Ze worden vaak overschat maar even zo vaak onderschat. En zo’n bloggie mag dan voor sommige mensen weinig voorstellen: het opent allerlei deuren, heus.
5. Voeten in de aarde. Gratis toegang bieden tot internet in de bibliotheek had héél veel voeten in de aarde, tot huilens en bedriegens toe. Maar het kwam er. De rijen wachtenden werden soms uitgelegd als overlast. Ik noemde het zelf liever warme belangstelling en capaciteitstekort. Je wilt toch geen echo horen als je wat zegt? In de rij staan. Voor de bibliotheek. Hoor je wel wat ik zeg?
6. Dat het project uiteindelijk via de zijdeur werd afgevoerd zegt niets over de potentie die het had. Erfgoed breng je niet aan de man of vrouw in een saaie verpakking; je moet het tot leven brengen. Interactiviteit gaat over het betrekken van mensen bij je collecties. Dat moet je niet achter dubbel glas verstoppen, ergens in een hoekje van je gebouw. Sommige hoogtepunten zijn dat omdat ze het hadden kunnen zijn. Of zoiets.
7. Digitale samenwerking in plaats van versnippering. Ook zoiets. Soms raakt welwillendheid bedolven onder de uitwassen van subsidiestructuren. Maar de intentie was een hoogtepunt. Worstelende mediamakers en -beheerders kunnen elkaar versterken, als je het maar goed aanpakt.
8. Als je strijdt voor digitaal zijn sommigen geneigd te denken dat je niet van het klassieke erfgoed houdt. Wat een misvatting! Het boek was altijd al een hoogtepunt, is dat nog steeds en zal het nog lang blijven ook, desnoods alleen voor de liefhebbers. En daar zijn er nogal wat van.
9. Senioren, die de nieuwe tijd wel willen omhelzen maar soms behoefte hebben aan een beetje duiding en hulp. Dat zijn dankbare mensen die je moet koesteren. Dat levert veel meer op dan je zou verwachten.
10. Welbeschouwd zijn bibliotheken broedplaatsen voor ideeën. Dat is ook een hoogtepunt. Altijd. Dat kun je verkopen. Altijd.