De bibliotheek van nooit uitgeleende boeken

De allereerste taak die ik ooit door een bibliotheek kreeg toebedeeld, in 1999, was het saneren (wat men in Vlaanderen zo mooi wieden noemt) van de collectie. Dat werk bestond uit het uit de kast halen van alle boeken die hoorden bij een bepaalde rubriek, om vervolgens in de catalogus te controleren hoe vaak die waren uitgeleend in de vijf tot tien jaar dat ze op de planken hadden gestaan. Op basis van de cijfers beslisten de collectioneurs dan of een boek mocht blijven staan, werd verplaatst naar het magazijn of werd afgeschreven.

In een paar rubrieken trof ik schrikbarend veel boeken aan die nog nooit waren uitgeleend, of slechts één keer, namelijk aan de collectioneur zelf. Met zulke boeken had ik altijd een beetje medelijden. Sommige vroegen er weliswaar om (ik bedoel: hoeveel liefhebbers van een Duitse vertaling van Vergilius tref je aan in de gemiddelde Nederlandse openbare bibliotheek?) maar toch: je gunt ieder boek een paar lezers, zelfs als je weet hoeveel er ieder jaar weer worden uitgegeven.

Een groot deel van deze bijzondere verzameling boeken, in jargon bekend als nuluitleningen, wachtte een nog treuriger lot, namelijk een verhuizing naar het magazijn. Natuurlijk zijn boeken die daar staan altijd nog te vinden met de computer, maar de kans dat iemand het spontaan meeneemt wordt er niet bepaald groter op. Uit het oog is al helemaal geen kans meer op het hart, zoiets.

Waarschijnlijk is bovenstaande herinnering de reden dat ik vol vertedering kijk naar het project van Meriç Algün Ringborg, een kunstenaar die juist 600 van deze boeken uit de Stadsbibliotheek van Stockholm plukte om ze te gebruiken in een expositie met de titel The Library of Unborrowed Books. Ik vind dat een heel goed idee. In de bibliotheek waar ik werkte werd altijd een beetje besmuikt gedaan over dingen waar nauwelijks vraag naar was, maar waar desondanks in was geïnvesteerd. Als je dat aankaartte werd er altijd iets gemompeld over de bewaarfunctie, het belang van evenwichtige collecties en het gevaar van toegeven aan de populaire cultuur. Maar wat zou er gebeuren als je juist die collectie uit het grotere geheel zou lichten en juist zou omschrijven als de grote verzameling onaangeraakten, de melaatse boekjes, de nooit gekozen titels?

Misschien wel meer dan je denkt.

Gerelateerd:
Een mooi verhaal! Over papegaaien, wiet in de bieb en het stelen van boeken
Afname boekengebruik gaat heel snel
Bibliotheken zonder boeken

@