Het gaat niet gebeuren
10 januari 2011
Deze column verscheen eerder bij Essentials.
Januari 2011. Dat betekent dat ik nu meer dan tien jaar in de bibliotheeksector werk. Het is een mijlpaal die veel andere bibliothecarissen al veel langer geleden haalden. In die zin is het niet wat je noemt indrukwekkend. Voor mij als individu is het echter wel degelijk een bijzonder moment. Als je in ieder geval al een achtste van je leven hebt gewijd aan een vakgebied mag je gerust concluderen dat je iets aan het doen bent dat je hart raakt. Tenzij je iemand bent die toevallig in het vak is beland en de werkplek simpelweg nooit heeft verlaten, natuurlijk.
Als ik terugblik op die tien jaar zie ik vooral transformatie. Er is veel veranderd, vooral door de ontwikkelingen op ICT-gebied in het algemeen, en door het web in het bijzonder. De wereld van de informatiebemiddelaar staat al tien jaar op z’n kop. Als je op zoek bent naar succesverhalen op dat terrein hoef je niet lang te zoeken: er is veel gedaan en bereikt. De bibliotheek veranderde sneller dan menig ander instituut en welbeschouwd gebeurde dat in veel gevallen ook nog zonder al te veel bloed, zweet en tranen, waaruit je zou kunnen opmaken dat de bibliotheek veel flexibeler is dan het soms lijkt.
Het punt is, dat ik niet op zoek ben naar succesverhalen. Niet bij de lancering van de nieuwe website van Digitale Bibliotheek en Intellectueel Kapitaal. Ik wil het juist even hebben over het gebrek aan flexibiliteit en het uitblijven van transformatie op het gebied dat ik in de laatste vijf jaar van het bibliotheekwerk als het belangrijkste onderdeel van het vak ben gaan beschouwen: de sociale kant.
Ik snap maar niet hoe het komt dat er anno 2011 miljoenen Nederlanders zijn te vinden op allerlei digitale, ‘sociale’ platformen terwijl bibliothecarissen zichzelf daar nauwelijks manifesteren. Daar zijn in de loop van de tijd al tientallen verklaringen voor gegeven, die stuk voor stuk een deel van de waarheid bevatten. Maar hoe je het ook wendt of keert: in de praktijk zie je maar een handvol bibliotheekmedewerkers dat zich online onder de mensen begeeft. Daarmee wil ik geen afbreuk doen aan alle mooie initiatieven op Twitter, Facebook of in de vorm van bibliotheekblogs. Ik richt me tot de honderden collega’s die het sociale web helemaal buiten de deur houden, of zich er alleen vertonen zonder gezicht, zonder beroep of zonder stem.
Niemand heeft het recht om mensen te vertellen wat ze moeten doen, ik zeker niet – en het wordt heus begrepen als iemand zijn werk- en privéleven gescheiden wil houden. Maar het kan toch niet zo zijn dat wij als groep van 10.000 informatiebemiddelaars nauwelijks een rol spelen op Wikipedia, slechts incidenteel vragen beantwoorden via #durftevragen (de meeste gebruikte tag op Twitter in 2010!) en na twaalf jaar Google nog steeds pas opduiken in de zoekresultaten als iemand de term ‘bibliotheek’ toevoegt aan een zoekopdracht? Dat is toch ongelooflijk?
We hebben het altijd over onze vier miljoen leden, en over het feit dat ons netwerk in potentie zo krachtig is. Maar wij zijn zélf ook een leger van 10.000 man sterk. Laten we ons dan zo de kaas van het brood eten? Nee toch? Dat is toch te pijnlijk? Zou het niet mooi zijn als we in januari 2012 in de jaaroverzichten kunnen lezen over de wonderlijke opkomst van de digitale bibliothecaris? Over die immer rondklikkende wandelende encyclopedieën die tot vervelens toe opduiken op het web?
Mij lijkt het prachtig, maar iets zegt me dat het niet gaat gebeuren. Het is louter ruis, vermaak en lawaai, dat stomme internet.
Als medebibliothecaris kan ik het – helaas – alleen maar volledig met je eens zijn 😛
Oh dear. Jij bent ook al zo optimistisch. //www.sanneroemen.nl/jarig-vandaag-oomph-is-zes-jaar
Mij lijkt het ook prachtig als we ons leger van bibliothecarissen zouden kunnen mobiliseren. Maar… ik vrees dat je die "honderden collega’s die het sociale web helemaal buiten de deur houden, of zich er alleen vertonen zonder gezicht, zonder beroep of zonder stem" op deze manier niet gaat bereiken. Volgens mij moet de sociale kant 'gewoon' onderdeel van ons werk worden. Maar iets zegt me dat dat (in 2011) nog niet gaat gebeuren…
Dank je Edwin, voor deze oproep. Ik ga hem onder de aandacht brengen bij mijn collega's die ik hier nog niet zie. Hopelijk is dit zetje in de rug voldoende om weer een aantal collega's over de streep te trekken om zich op het digitale speelveld te begeven. Als iedere lezer dit blogbericht in zijn organisatie verspreidt, dan moet er toch wat gebeuren. Ik ga dat in ieder geval doen, want je hebt natuurlijk helemaal gelijk. Als je nu als bibliothecaris digibeet bent en niet te vinden op het net, dan is het maar de vraag of je nog voldoende gekwalificeerd ben om je beroep uit te oefenen.
Het begint bij het gedeelde inzicht bij bibliothecarissen en bij directeuren. Dus als management moet je de boodschap duidelijk voor het voetlicht brengen bij je medewerkers dat ze er zonder vaardigheden in sociale media op de lange termijn niet mee kunnen in de bibliotheek. En als management moet je investeren in je mensen, ze aanmoedigen en ruimte bieden. Als medewerkers het met beide handen aangrijpen.
En dan nog, vandaag weer geleerd bij Mark Deckers: een probleem wordt pas begrepen op het moment dat de noodzaak door jou persoonlijk wordt gevoeld.
Een terechte oproep, Edwin. Misschien kan het je een beetje tot troost strekken, dat internet evenmin krachtig genoeg wordt opgepikt in de (omroep-)journalistiek. Toch ook een branche, die zich erop laat voorstaan de informatiemaatschappij in de pocket te hebben. Hoe kan het toch, dat een (landelijke) radiopresentator een uur interview ongeveer als volgt begint: "Iedereen heeft het tegenwoordig over social media, zoals Facebook, Hyves en Twitter. Ik moet u bekennen, dat die dingen allemaal aan mij voorbij gaan, maar wie er alles over weet is meneer X die hier bij me in de studio zit en het komend uur gaan we eens horen hoe al die sociale media werken". Het is misschien niet sociaal, maar ik zou zeggen: Weg met die presentator!
Ook is het jammer, dat so called journalisten die twitteren dat vaak doen over hun reis naar de redactie. Dat hun dienstje weer is begonnen. Dat de koffie lekker smaakt, dat het stil is op zaal, dat een collega jolig zingt. Te weinig over de materie, een nieuwsontwikkeling, iets met het oog op het twitterpubliek. Welke schrijvende journalist maakt eens een foto, welke archivaris legt eens iets van zijn leuke projectje vast, waardoor zijn publiek meeleest en zich verbaast. Enfin: wie GEBRUIKT al die media waar ze voor zijn? Huh? 😉
"Als je in ieder geval al een achtste van je leven hebt gewijd aan een vakgebied'
Hoe valt dit te duiden? Word jij tachtig, of ben je het al?
@Allen: dank voor de reacties!
@Anarchiel: voel je je toch ook bibliothecaris? Dat doet me deugd 🙂
@Sanne: prachtige bijdrage, thanks!
@Marlies: het medium is misschien niet het juiste inderdaad, maar af en toe moet je het toch ergens kwijt, die kleine prikjes…
@Bas: dat is ook een manier. Alle stukjes hier hebben een cc-licentie, dus hergebruik vooral raak. Dank je!
@Erna het zou inderdaad gevoeld moeten worden door alle betrokkenen, daar schort het nu juist vaak aan. De huizen schudden af en toe op hun grondvesten, maar voelen nog steeds redelijk veilig. Niets zo lastig als dat urgentiegevoel…
@Flip: daar kan ik me alleen maar bij aansluiten: de journalistiek en bibliotheekwereld (o.a.) vertonen veel parallellen. Het verhaal vertellen, de dialoog aangaan, je drijfveren laten zien: dat is precies wat er vaak ontbreekt. Het ging lang prima, zonder die dingen, maar je kunt er veel mee winnen als je het wel doet…
@Sensei: ai, daar heb je me. Ik ging uit van (ongeveer) de gemiddelde levensverwachting maar de kans is klein dat ik dat gemiddelde ook haal, met mijn levensstijl. I stand corrected 🙂
Ik had even een déjà vu gevoel maar kan het nu plaatsen. Al die feeds ook 😉
Maar nu concreet; wat kan ik doen?
Zou van alles kunnen zijn, maar jij als collega die mooie foto's maakt en uploadt, dat lijkt me wel wat 🙂