Braaf zijn in een stoute wereld

Lang niet iedereen kan het waarderen dat ik soms schaamteloos verwijs naar duistere internetbronnen, een handig truukje om licenties en beperkingen te omzeilen, of naar illegale downloadsites. Als mensen daar kritiek op geven kan ik meestal wel begrip opbrengen voor hun argumenten. De vraag is echter of ook altijd begrepen wordt waarom ik het toch doe. Het antwoord op die vraag is eenvoudig: ik doe het omdat het kan. Omdat al die bronnen en truukjes nu eenmaal bestaan en ook als zodanig gebruikt worden.

Je kunt er niet zomaar voor gaan pleiten dat bibliotheken hun toevlucht nemen tot illegale activiteiten, maar toen ik in januari stelde dat ‘bibliothecarissen de originele piraten zijn’, meende ik dat, en toen ik twee jaar geleden iemand citeerde met de woorden ‘we hebben het zeepje al lang geleden laten vallen’, voelde ik dat ook echt zo. Tijdens mijn vakantie in Italië borrelde er een ideetje in mijn hoofd op, om een ‘stoute bibliotheeksite’ de lucht in te jagen. Door daar nu over te beginnen maak ik de kans klein dat ik dat ooit nog zal doen, maar het idee is niet meer uit mijn hoofd verdwenen. Ik vind dat er snel iets moet gebeuren. Bibliotheken worden, om begrijpelijke redenen, steeds vaker buitenspel gezet door uitgevers en andere contentleveranciers: “Als alles wat je hebt een hamer is, ziet alles eruit als een spijker”.

In Fear and Licensing in Las Library wordt die status quo nog eens onderstreept, in een beschouwing op ‘de Netflix versus Bibliotheken-zaak‘. De auteur sluit zijn bijdrage af met de woorden “Libraries risk losing out on the next generation of content management and the ability to write their own destinies when it comes to collection development. We need to renew our efforts to take control of our content as well as to work with businesses in creating new opportunities and ventures.The clock is ticking.” Uiteraard los je het probleem niet op door piraterij te gaan bedrijven, maar komaan: met het uit handen geven van de touwtjes kom je ook geen stap verder. Achter de schermen kun je je klanten uitstekend helpen zonder echt over de schreef te gaan. De bibliotheken die in hun gebouw streams vertonen van een bedrijf als Netflix doen dat zo opzichtig dat Netflix zich genoodzaakt zag stappen te ondernemen. Ik denk dat je het sluwer moet doen. Anders.

Een voorbeeld van een alternatief op hele kleine schaal is de applicatie Genius Scan.Ik heb die app al menigmaal benut om mensen die daar via Twitter om vroegen te voorzien van scans van tijdschriften, kranten of artikelen. Zo’n levering is binnen een paar minuten gepiept. Gisteren, in de bibliotheek Goes, spraken we tijdens de koffie over de enorme licentiekosten van digitale bestanden en het geringe gebruik ervan. Ik stelde dat als ik zou mogen beslissen, ik het abonnement onmiddelijk zou opzeggen. Ik zou die tienduizenden euro’s liever investeren in het verzamelen en beschikbaar stellen van open bronnen en links, of in het omscholen van medewerkers naar menselijke webfilters/curators. We investeren nog steeds heel veel geld in vermeende kwaliteitsdiensten maar we neigen er vaak ook naar om de  ogen te sluiten voor de kwaliteit van informatie op het web van nu, en voor de mogelijkheden die apps als Genius Scan bieden, in combinatie met communicatieplatformen als Twitter. De mensen die die mogelijkheden kennen gaan daar echt niet meer voor naar een bibliotheek. Ze hebben het al druk genoeg.

Zelf krijg ik mijn informatie ook steeds vaker aangereikt via Twitter. Binnen een uurtje een complete bijlage van NRC, of een fragment uit Telegraaf. Een toegangscode, of een kopie van e-boek. Het kan allemaal en het gebeurt allemaal. En het is niet eens een echte revolutie. Vroeger leende je een lp en maakte je een kopie op cassette… of je wandelde inderdaad naar de bibliotheek om een kopie te maken uit een tijdschrift. Dat is allemaal niet meer nodig. Het is weinig constructief om erover te klagen. Erop anticiperen is veel interessanter.

@