Hype

10 juli 2010

Deze bijdrage verscheen eerder in Digitale Bibliotheek nr. 5, 2010, in de column Argus Panoptes.

Het is natuurlijk geweldig politiek correct, om aandacht te besteden aan het gebrek aan privacy in onze samenleving (zowel in de analoge als in de digitale wereld) maar als je er goed over nadenkt, kun je eigenlijk weinig anders dan constateren dat privacy voor de meeste mensen helemaal geen issue is. Het interesseert ze gewoon geen bal. Ruim 462.000 Nederlanders tekenden weliswaar bezwaar aan tegen het Elektronisch Patiënten Dossier maar protesteren diezelfde mensen ook tegen de oprukkende beveiligingscamera of tegen de identificatieplicht bij de landelijke verkiezingen? Ik waag het te betwijfelen.

Nog een voorbeeld. De afgelopen maanden was er enorm veel ophef over de gewijzigde privacyinstellingen van het populairste sociale netwerk van deze tijd, Facebook. De bedenker van dat netwerk, Mark Zuckerberg, stelde doodleuk dat het tijdperk van de privacy voorbij is en dat mensen zelf maar moeten zorgen voor veilige instellingen van hun profielpagina. Facebook zet de instellingen standaard op ‘open’ en daarmee op ‘vindbaar met iedere zoekmachine’. De media en het sociale web steigerden. Er was geen houden meer aan. Dit kon Facebook écht niet maken.
Uit alle verontwaardigde bijdragen kwam zelfs een bijzonder besluitvaardig initiatief voort: Quit Facebook Day. Duizenden mensen beloofden dat zij op 31 mei 2010 Facebook zouden verlaten. Een deel van hen hield woord. Die dag verlieten ruim 34.000 mensen, al dan niet definitief, het netwerk. Dat is best een indrukwekkende hoeveelheid, ware het niet dat Facebook in dezelfde periode uitgroeide tot een netwerk van meer dan een half miljard leden. Op Twitter werd er in duizenden tweets bijzonder luchtig gereageerd op het beperkte succes van Quit Facebook Day. Er werd een grap van gemaakt. Ene @cursortavi twitterde illustratief: “Should I quit Facebook?” Decisions, decisions, I think, I will have to update my Facebook status with this and see what my friends think.”

Op 8 juni 2010 maakte Hitwise, een bedrijf dat analyses maakt van internetverkeer, zelfs bekend dat sociale netwerken voor het eerst in de geschiedenis vaker worden bezocht dan zoekmachines. Er zou sprake zijn van een heus kantelpunt. Kantelpunt of niet, als de groei van Facebook iets duidelijk maakt is het wel dat mensen zich niet echt druk maken over hun vindbaarheid online, sterker nog, mensen willen graag gevonden worden. De mens is en blijft een sociaal dier.

De ophef over Facebook was eigenlijk niets meer dan een storm in een glas water. Sommige mensen bestempelden het zelfs als een heuse hype. Volgens die mensen was de boosheid tegen Zuckerberg c.s. te vergelijken met de woede over het gepruts van oliegigant BP in de Golf van Mexico: iedereen heeft er de mond van vol op internet, maar er zijn maar weinig mensen die het bedrijf ook echt zullen boycotten. Aan salonrevolutionairen geen gebrek op het web. Men reageert vooral primair op schrikbarende berichten die voorbij komen in de media, op blogs en op Twitter, maar men gaat ook net zo makkelijk weer over tot de orde van de dag.

Van dat feit raakte ik deze week nog eens extra goed doordrongen, toen ik na lange tijd weer belandde op de website Cryptome. Op //cryptome.org/isp-spy/online-spying.htm trof ik een hoeveelheid in 2010 verzamelde, confronterende documenten aan, die een indruk geven van het gebrek aan privacy binnen een schijnbaar willekeurige greep uit websites en online toepassingen. Van LexisNexis tot eBay, van PayPal tot MySpace. De documenten zijn eigenlijk handleidingen voor individuen en organisaties die netwerken, apparaten en toepassingen willen gebruiken om er gegevens over gebruikers uit te vissen, maar kunnen door die gebruikers zelf ook gelezen worden, als handleiding om te voorkomen dát zoiets gebeurt.

Over klokkenluiderswebsites als Cryptome lees je maar zelden iets in de media. Daar is de aangeboden content waarschijnlijk te confronterend en te opruiend voor. Desondanks kan ik de website aanbevelen. Het is zo’n bron die maakt dat het je wél een bal kan schelen. Zo’n bron die je duidelijk maakt dat al de ophef over Facebook inderdaad niet veel meer is dan een hype.

@