Gelezen: Douglas Rushkoff- Life Inc.

Douglas Rushkoff maakte als auteur indruk op me met boeken als Media Virus en Playing the Future. Rushkoff is ook de man die half jaren ’90 de term ‘virale marketing’ muntte. Van iemand  die zo bevlogen schreef over digitale cultuur verwacht je niet dat hij zich enkele jaren later ontpopt als een scherpzinnig criticaster van het kapitalistisch stelsel, modern individualisme en -inderdaad- de digitale samenleving (of, zoals hij het zelf noemt, het verbonden tijdperk). In die zin is Life Inc. (Leven B.V.) een verrassend boek, dat er in bijna ieder hoofdstuk in slaagt je een klap in de smoel van je weinig doortastende en soms laffe levenshouding te geven. Denk je iets te kunnen bereiken met je protestgroep op Facebook? Geloof je dat je de macht van het Grote Geld kunt breken als je eenmaal bent doorgedrongen tot het centrum van de besluitvorming? Zie je wel iets in de positieve boodschap van boeken als The Secret? Met zulke dingen is in de kern weinig mis, maar in Life Inc. laat Rushkoff zien dat het ook niet bepaald dingen zijn die het verschil kunnen maken in onze door fictief geld gestuurde samenleving.

Life Inc. is een aanval op het huidige kapitalistische systeem, zij het dat het een aanval zonder agressie is. Het boek laat zien waar we onszelf zijn kwijtgeraakt (dat begon in de Renaissance) en wat daar nu de gevolgen van zijn. Rushkoff slaagt er in om in begrijpelijke taal uit te leggen hoe onze economie werkelijk werkt. Zonder te vervallen in saaie theorieën maakt hij ons duidelijk wat het verschil is tussen lokaal geld, dat wordt gebruikt om gecreëerde waarde te vergoeden, en het fictieve geld van de wereldeconomie, dat vooral dient om kapitaal en macht te verplaatsen van de gewone burger naar de rijke multinationale ondernemingen.

Rushkoff legt de vinger op de zere plek van onze in en in zieke  economie en legt uit waarom de Middeleeuwen wat dat betreft ten onrechte minder waardering krijgen dan de Renaissance. In de Middeleeuwen was het in ieder geval nog zo dat veel meer mensen meeprofiteerden van waardecreatie, vanaf de Renaissance verschoof het kapitaal naar een kleine elite.

Rushkoff is minder fel dan Naomi Klein in haar bestseller No Logo, maar is met zijn bedaarde toon wel minstens even scherpzinnig. Zijn woorden stemden mij in ieder geval menigmaal tot nadenken over mijn eigen luie consumptiegedrag, de beperkingen van het web als verzetsplatform, en over de onmacht die je hebt, als gewone burger.

Dat Rushkoff uiteindelijk een oplossing aandraagt die zich afspeelt in de sfeer van het verbeteren van intermenselijke contacten op lokaal niveau, en het participeren in samenwerkingsverbanden die doen denken aan Nederlandse dorpen zoals ze waren voor de jaren ’60, vond ik aanvankelijk niet zo sterk. Echter, hoe langer ik erover nadenk, hoe sterker het gevoel wordt dat Rushkoff gelijk heeft. Als je ergens kunt beginnen met het maken van een verschil is het daar.

Gerelateerd: 
Rushkoff: programmeren of geprogrammeerd worden
Technologies of persuasion: online college van Douglas Rushkoff
Life Inc.: How the World Became a Corporation and How to Take It Back
Aanraders: The Virtual Revolution en Digital Nation

@