Niets te verbergen, niets te vrezen?
24 november 2009
Het is niet eenvoudig om stelling te nemen in het debat over het gebruik van DNA-databanken voor het opsporen van criminelen. Vanuit het privacyperspectief zal ik zeggen dat ik er een tegenstander van ben maar het is makkelijk praten, als je zelf nog nooit in een slachtofferrol hebt gezeten.
Ik herinner me nog wel een zaak tegen een kerel, laat ik hem Onan noemen, die een paar jaar geleden onzedelijke handelingen had verricht tijdens een baliedienst van ondergetekende. We betrapten hem op heterdaad. Drie maanden nadat ik hiervan aangifte had gedaan bij de politie ontving ik een brief van justitie: er was te weinig bewijsmateriaal om de man te kunnen dagen (dit ondanks het feit dat twee agenten mij ervan hadden verzekerd dat Onan van meer ontucht en onzedelijkheid werd verdacht).
Weer twee maanden later kwam er een andere zaak in het nieuws. Er werden een aantal oude Zeeuwse verkrachtingszaken opgelost aan de hand van een DNA-onderzoek. Lange tijd dacht ik dat het om Onan ging. Daar had het alle schijn van. Nu twijfel ik daar over omdat Onan volgens mij niet Duits was, maar dat terzijde: ik wil hier vooral mee zeggen dat de resultaten van een DNA-onderzoek je ook een opgelucht of triomfantelijk gevoel kunnen bezorgen.
Desondanks vind ik het geen goed plan om het DNA van alle verdachten in een databank op te slaan. In Groot-Brittannië (daar weer, ja!) beschikt justitie over een databank met bijna 5 miljoen DNA-profielen. Daarover is ophef ontstaan nu uit het rapport Nothing to hide, nothing to fear? (PDF) is gebleken dat de Britse politie soms mensen zonder reden arresteert, alleen maar om hun DNA-profiel af te kunnen nemen en op te slaan. Er wordt zelfs gesuggereerd dat op die wijze al de profielen zijn verzameld van driekwart van de Britse zwarte jongens tussen 18 en 35.
Nu zou je kunnen roepen dat dit soort praktijken in Nederland nooit een kans zullen krijgen maar waarom zou ‘Function Creep‘ zich beperken tot andere landen? (zie ook de posting over ANPR) Het gevaar is blijkbaar reëel genoeg om ook bij de politie zelf verzet op te roepen. Ik wil DNA-databanken hiermee niet meteen afserveren maar misbruik ligt altijd op de loer, zo simpel is het gewoon. En juist dat maakt dit soort databanken zo eng.
Meer lezen:
DNA-Sporen
Big Brother Watch
@
Precies: in theorie is het een goed hulpmiddel om misdadigers op te pakken, maar in de praktijk worden er fouten gemaakt, gegevens verkeerd geinterpreteerd. Ik heb weinig vertrouwen in onze overheid en de sterke arm, en vertrouw ze dus ook niet met dit soort gevoelig materiaal. Ik kan me ook heel goed voorstellen dat praktijken zoals in Engeland ook hier voor zullen komen. Het gezegde is vaak: als je niets hebt gedaan, dan heb je niets te vrezen. Ja, maar dan is er altijd nog de onderzoeker en zijn interpretatie van de feiten/gegevens. En voordat je het weet zit je onterecht vast.
'Nu zou je kunnen roepen dat dit soort praktijken in Nederland nooit een kans zullen krijgen'
Vind je dan het plan om alle vingerafdrukken die verkregen zijn t.b.v. een nieuw paspoort centraal op te slaan zo ontzettend veel anders?
@Mike: en als je eenmaal vast zit op basis van DNA-bewijs wordt verdediging wel heel erg lastig volgens mij, hoewel ik daar meteen bij aan moet tekenen dat ik te weinig weet van rechtszaken die op basis daarvan zijn gevoerd….
@Arda: integendeel zelfs.Zoiets toont juist aan dat de verschillen 'm vooral in 'de getallen' zitten en niet zozeer in de benadering ervan.
@Edwin: Precies. Als DNA-bewijs voldoende is, en er zijn fouten meegemaakt, dan ben je het haasje. Misschien ben ik wat te paranoia tegenwoordig als het om onze klungelende overheid en OM gaat, maar beter het zekere voor het onzekere, toch? CSI is NL in ieder geval niet 🙂
Helemaal eens. Je ziet aan het verhaal van die journalist uit Groningen die heel even in beeld was als verdachte voor een zedendelict in Duitsland (en ik Duitsland was hij nooit echt in beeld) dat zelfs zonder DNA je hier in Nederland door de rechterlijke macht ongelooflijk dwars gezeten kunt worden en aangetast in je integriteit.
Het gemak waarmee de overheid en ook andere instellingen denkt allerlei privacygegevens maar te kunnen vragen en vooral op te slaan…. alsof er alleen goede mensen op deze aardbodem rondlopen en misbruik nooit zal gebeuren.
Dus juist terughoudendheid en alleen dan verzamelen en opslaan als t moet.
//www.hetnieuwerijk.nl
@Mike: een gezonde dosis paranoia misstaat niemand.
Wantrouwen totdat bewezen is dat vertrouwen een betere optie is 🙂
@Zomer: met die kwestie ben ik niet bekend maar het klinkt vrij spooky. Bijna alle technologie wordt vroeg of laat een keer misbruikt. Het is maar net wie het in handen krijgt. Het engste is inderdaad dat het allemaal zo achteloos lijkt te gaan. Er gaan natuurlijk wel jaren van voorbereiding aan vooraf maar het lijkt nu allemaal wel heel erg snel te gaan. Moeilijk om dan het overzicht te behouden en tegengas te geven.
@Bob: dank voor die link! Heb getekend 🙂
Vrijlating van op grond van DNA-bewijs eerder ten onrechte veroordeelden achteraf is dan weer de keerzijde van de medaille.
Bij het nalezen van mijn reactie zag ik dat die misschien wat cryptisch is. Ik bedoel natuurlijk dat DNA-bewijs iemand ook vrij kan pleiten.
@Rob: daar heb je helemaal gelijk in. Je bent eerder geneigd te kijken naar de negatieve kanten maar als het je laatste alibi is…
Goed punt!