Sprakeloos

08 oktober 2009

Eerder verschenen in de column Argus Panoptes in Digitale Bibliotheek 5, 2009.

Vorige maand schreef ik over een probleem waar ik en een aantal leden van een landelijke werkgroep tegenaan waren gelopen bij het bewerken van een beleidsnotitie in PDF-formaat: het document bleek beveiligd te zijn tegen knippen en plakken. Omdat niemand anno 2009 nog gedwongen zou moeten worden om teksten over te typen besloot ik via Twitter op zoek te gaan naar een methode om de beveiliging te omzeilen. Ik kreeg daarop twaalf tips, voornamelijk van bibliothecarissen. De beste tip bleek uiteindelijk de website //pdfpirate.net te zijn. Als je een beveiligd document daar uploadt krijg je het binnen een paar minuten terug. Onbeveiligd.

Omdat ik mijn enthousiasme over de snelheid van Twitter, de ‘wisdom of crowds’ en de onvermijdelijke beschikbaarheid van tools als pdfpirate graag met anderen deel beschreef ik mijn ervaringen in een blogpost. Dat leverde me een prettige hoeveelheid dankbare reacties op. Maar niet alle reacties waren positief. Er was ook iemand die schreef: “Laat ik maar even aannemen dat het komkommertijdhumor is. Want ik kan me niet voorstellen dat een bibliothecaris het verwijderen van DRM als legaal en een goede zaak ziet. En daar enthousiast over vertelt.”

Ik was sprakeloos. Nu dacht ik dat ik in de maling werd genomen. We schermden nog  wat met argumenten en daarmee leek de kous af te zijn. Iedereen heeft tenslotte recht op zijn eigen mening. Al gauw bleek echter dat de reactie me toch aan het denken had gezet: in de weken erna stelde ik mezelf nog een paar keer de vraag waarover je als bibliothecaris nu wel en niet zou mogen schrijven. Ik ben er inmiddels uit; ik vind dat je over alles wat het (digitale) leven leuker of makkelijker maakt zou moeten mogen schrijven, zelfs als het gaat om software of websites die een bedreiging vormen voor de beschermende maatregelen van bijvoorbeeld uitgevers.

Ik kan best begrijpen dat niet iedereen het even tof vindt dat ik nu al bijna vier jaar schrijf over het enorme illegale boekenaanbod van een website als The Pirate Bay of over de vele mogelijkheden die informatiesystemen op het web van nu wèl en bibliotheeksystemen niet hebben. Tijdens een vergadering beet een collega mij ooit eens toe dat ik bibliotheken alleen maar verder van huis help door over dat soort dingen te schrijven. Ik antwoordde toen dat ik vond dat hij alleen maar redeneerde vanuit een perspectief voor de korte termijn en vanuit de angst ingehaald te zullen worden door de tijd en ontwikkelingen elders.
Die angst is m.i. op zijn plaats maar  zou er niet toe moeten leiden dat we ons terugtrekken in virtuele loopgraven en daar stilletjes gaan liggen hopen dat onze wetgeving uiteindelijk wel korte metten zal maken met de illegale mediaconsumptie van miljoenen. Die angst kun je veel beter kanaliseren en omzetten in de wilskracht om klanten van dienst te zijn op een manier zoals ze het elders ook gewend zijn.

Piraterij zal in de komende decennia niet worden uitgebannen, zoveel is wel zeker. De aard van het web leent zich er niet voor en het netwerk als zodanig is veel te complex en wijdverbreid om aangepakt te kunnen worden. Het feit dat we dat moeten leren accepteren betekent niet dat we daarmee ook buitenspel zijn gezet. Matt Mason schrijft in zijn boek Piraterij dat je het bestaan van piraterij niet alleen zou moeten accepteren; je zou er ook de strijd mee aan moeten gaan. Hij stelt dat hun kracht vooral ligt in hun vermogen een gat buiten de markt te creëren.
Laten we zelf dan ook op zoek gaan naar een gat buiten de markt. Dat is altijd nog beter dan jammeren over oneerlijke en onwettige tegenstanders.

@

Afbeelding: Banksy