Van koopzondagen krijg je dorst

21 september 2009

Ik weet te weinig van het Centraal Planbureau om er een goed oordeel over te kunnen vellen maar ik durf wel te zeggen dat ik dat instituut altijd heb beschouwd als betrouwbaar. Waarom dat zo is weet ik ook al niet zeker maar ik vermoed dat het heeft te maken met het feit dat politiek en media er meestal kritiekloos naar verwijzen.

Toen ik op de website van De Telegraaf las dat een onlangs door het CPB gepubliceerd rapport aan alle kanten rammelt werd ik dan ook meteen nieuwsgierig. Zoals meestal het geval is gebruikt de krant geen links in dit online artikel, daarom zocht ik het rapport zelf even op. Het blijkt te gaan om het rapport Economische gevolgen beoogde aanpassing Winkeltijdenwet (PDF) De gewraakte passage staat op pagina 50:

Minder drank- en drugsgebruik

Verder zijn er externe effecten denkbaar door een vermindering in het drank- en drugsgebruik vanwege de verandering van de WTW. Deze externe effecten lopen langs criminaliteit en gezondheid. Empirische evidentie hiervoor geven Gruber and Hungerman (2008) die laten zien wat de gevolgen zijn geweest van het intrekken van de zogenaamde ‘Blue Laws’ (= gebod tegen zondagopening) in bepaalde staten van de VS in de afgelopen decennia. Het leidde daar tot een significante toename in het drank- en drugsgebruik onder religieuze mensen. Daar drank- en drugsgebruik kunnen leiden tot negatieve externe effect (zoals diefstal, veroorzaken van ongelukken) hebben deze effecten economische en sociale implicaties.

De auteurs laten verder zien dat het intrekken van deze wet bij heeft gedragen aan de terugloop van de kerkgang (i.c. opportunity cost) en tot een vermindering van de financiële bijdragen aan de kerk. Ook dit kan negatieve effecten op de welvaart hebben doordat er mogelijk minder geld of middelen beschikbaar zijn voor herverdeling met de armen in deze wereld.Als de resultaten van Gruber en Hungerman worden vertaald naar de Nederlandse situatie, zou de aanscherping van de toerismebepaling via minder koopzondagen de gelegenheid bieden dat mensen meer naar de kerk gaan. Het zou dan kunnen leiden tot minder drank- en drugsgebruik. Deze redenering gaat echter alleen op als de effecten van de wijziging symmetrisch zijn. Harde cijfers voor Nederland ontbreken echter.

Dus als Amerikaanse mensen kunnen kiezen tussen kerkbezoek of winkelen gaan ze maar zitten zuipen en snuiven en kunnen we niet uitsluiten dat dit in Nederland ook zal gebeuren?

Vervolgens wordt gesteld dat er ook een kans bestaat dat er meer misdaad zal ontstaan, in de vorm van inbraken of overvallen. Of juist niet, dat kan ook.

Een ander extern effect van de nieuwe toerismebepaling kan zijn dat de omvang van de criminaliteit verandert. De gevolgen voor criminaliteit op de welvaart kunnen echter twee kanten opgaan. Enerzijds kan de criminaliteit − bijvoorbeeld in de vorm van overvallen −afnemen als winkels voortaan op zondag dicht zijn. Anderzijds kunnen lege winkelstraten op zondag ook aanleiding geven tot meer inbraken, omdat inbrekers ongestoord hun gang kunnen gaan. Daarnaast kan er door verdringingseffecten extra criminaliteit op andere dagen optreden als compensatie voor de afschaffing van de koopzondagen. We kennen geen empirie die aangeeft welk effect overheerst.

Verbazingwekkend. Je kunt nu natuurlijk niet meteen stellen dat het Centraal Planbureau onbetrouwbaar is. Als je Googlet op de namen van de auteurs ontdek je ook al snel dat we hier te maken hebben met mensen met een mooie staat van dienst.

Maar dit rapport rammelt inderdaad aan alle kanten en heeft een bijzonder hoog ‘wtf-gehalte’, daar heeft de Telegraaf gelijk in.

@