Leken leren programmeren

21 mei 2009

Omdat ik het niet bepaald onder stoelen of banken steek dat computers en internet in de afgelopen dertien jaar een belangrijke rol zijn gaan spelen in mijn leven zou ik me er eigenlijk niet meer over mogen verwonderen dat veel mensen daarom ook denken dat ik “toch zoveel van computers weet” en “vast ook wel over programmeren”. Toch doe ik dat wel. Ik zie niet in waarom computers andere verwachtingspatronen oproepen dan, bijvoorbeeld, autorijden. Je hoeft geen verstand te hebben van de werking van een benzinemotor om een goede chauffeur te zijn.
Het feit dat ik best veel ervaring heb met webtoepassingen (en alles dat daarbij komt kijken) wil nog niet zeggen dat ik ook weet wat ik moet doen als ik een computerkast openschroef om een onderdeel te vervangen. Als ik een website zie met programmeertaal schiet mijn alfadenken onmiddelijk in de stress.

Misschien ben ik daarom wel zo blij met het web zoals we het nu kennen. Je kunt zonder al te veel kennis van zaken een weblog of sociaal netwerk inrichten. Van de honderden toepassingen waarmee ik experimenteerde vereiste het leeuwendeel weinig meer dan lees- en klikvaardigheden. Dat gegeven vind ik een van de grootste verdiensten van de ICT: als je de grafische interfaces van nu vergelijkt met die enge codeschermpjes uit de jaren 80 mag je toch wel constateren dat de muren van de technologie in een bijzonder hoog tempo geslecht zijn.

Tot voor kort dacht ik dat dit gold voor vrijwel alle verschijningsvormen van ICT, behalve voor de kunst van het programmeren. Collega Enno vertelde me vorige week gelukkig dat ik ernaast zat. Hij wees me op de programmeerprojecten Scratch, van MIT en Small Basic, van Microsoft. “Iedereen, ook kinderen, kan nu leren programmeren”, stelde hij tevreden vast. “Zelfs ik, Enno?”, vroeg ik. “Zelfs jij, Edwin”, zei Enno.

Vanochtend toog ik dus naar de website van Scratch en downloadde daar de gratis software. Na twintig minuten met het programma te hebben gespeeld sloot ik het weer af. Ik had weliswaar nog niets gebouwd dat het publiceren waard was maar ik zag wel in dat Enno gelijk had: een kind kan de was doen tegenwoordig. Dat verklaart misschien wel waarom de verantwoordelijke projectgroep van MIT zich heeft getooid met de naam Lifelong Kindergarten, een speeltuin voor het leven.

Op het weblog van Creative Commons lees ik dat Scratch inmiddels al meer dan 400.000 programmeerprojecten bevat. Dat is toch fantastisch? Nog enthousiaster werd ik toen ik las dat er ook bibliotheken zijn, die de potentie van de speeltuin voor het leven inzien. Hennepin County Library bijvoorbeeld. Mijn enthousiasme wordt dan altijd weer een beetje getemperd door de constatering die er onvermijdelijk op volgt: ik heb geen weet van Nederlandse bibliotheken die hier al mee aan de slag zijn gegaan. Over mediawijsheid wordt veel gesproken maar daadwerkelijk bezig zijn met dit soort ‘vaardigheden voor de 21 eeuw’? Daar is toch nog maar zeer beperkt sprake van. Of ik heb gewoon een hoop lovenswaardige initiatieven gemist, dat kan natuurlijk ook.

Ik dwaal af. Het ging me nu vooral om de constatering dat programmeren binnen ieder’s handbereik komt. Toevallig kwam ik in de RSS-feeds ook nog een verwijzing tegen naar een nieuw project van Mozilla Labs: Jetpack. Dat project hapert schijnbaar nog aan alle kanten maar is in mijn ogen meer dan veelbelovend: je kunt er- ook als relatieve leek- zelf Firefox extensies mee bouwen. Daarvoor moet je alleen beschikken over enige kennis van HTML. Nu weet ik dat lang niet iedereen over die kennis beschikt; ik weet ook dat HTML vrij eenvoudig te leren is.

Het is nog niet zover dat ik hier nu ook meteen mee aan de slag ga. Dat zou me meer tijd gaan kosten dan me lief is. Het zou me echter niet verbazen als ik daar over een jaar of twee anders over denk.

Twee weken geleden had ik dat nog niet durven beweren.

@