Gelezen: Het Innovatieplatform

04 november 2008

Interview Frans Nauta from Hans Mestrum on Vimeo.

Smullen. Huiveren. Herkennen. Het zijn drie willekeurige werkwoorden die in mij opkomen als ik terugkijk op het boek Het Innovatieplatform, van Frans Nauta.

Berichten in de media waren voor mij voldoende aanleiding om het boek zelf aan te schaffen en leesvoorrang te geven. Dat bleek achteraf geen verkeerde beslissing: ik las het boek in drie rukken uit. Vannacht om half drie sloeg ik boek dicht. Je zou denken dat het een bijzonder slecht plan is om met premier Balkenende in gedachten een tuk te gaan doen, maar ik kan je verzekeren: ik sliep als een roos. Politiek is nu eenmaal slaapverwekkend.

Dacht ik tot vannacht.

Frans Nauta bewijst met zijn boek dat je polderpolitiek wel degelijk spannend kunt maken. Je hoeft alleen maar een menselijk gezicht aan te geven. Dat het de politieke leiders zelf maar niet lukt om spannend te worden hebben ze volgens mij te wijten aan zichzelf. Gisteren zag ik bijvoorbeeld hoe Rouvoet een pleidooi hield voor zijn net verschenen gezinsnota. Nu is dat geen beleid waar ik persoonlijk warm voor loop, maar daar gaat het me nu even niet om; het gaat me om de presentatie van zo’n minister: die vind ik niet geloofwaardig. Er worden alleen maar mooie verhalen verteld, het spreken over falen wordt altijd zorgvuldig vermeden. Natuurlijk zal een minister nooit toegeven dat hij betuttelt of verbiedt: hij wil immers scoren met een plan of een notitie. Maar daarom is het wel precies die motivatie die er vaak vanaf straalt, als politici voor de camera’s verschijnen.

Wat ik zo sterk vind aan Het Innovatieplatform is dat het de vinger juist op die zere plek legt. Nauta beschrijft op een vlotte en aantrekkelijke manier hoe sommige bestuurders zich alleen maar richten op dat scoren. Dat de werkelijke macht daardoor vaak bij de hoge ambtenaren op de ministeries ligt is een publiek geheim.

Ik vond het een verademing: eindelijk eens een kijkje in de keuken van de politiek, door de ogen van een buitenstaander die een tijdje mocht meedraaien in diezelfde keuken. Het boek gaat in de eerste plaats over Nauta’s kijk op het project Het Innovatieplatform, dat hij leidde van 2003 tot 2005, maar de beschrijving van de ambtelijke mores op ministeries ligt daar als leidende laag overheen. En eerlijk is eerlijk: die tweede laag maakt dat het boek je doet smullen.

Waarom deed het boek mij dan huiveren? Ik vermoed omdat het aantoont dat de politiek ‘nu eenmaal zo werkt’. Nauta citeert ergens in het boek Herman Wijffels, die hem een les geeft over het Nederlandse poldermodel. Onze politiek is zo doordrenkt van dat model dat het weinig zin heeft er tegen te vechten. Je moet er slim mee om leren gaan, stelt Wijffels. Denkend aan dat gegeven besef je dat je, als burger, buitengewoon onmachtig bent. Dat waar je voor stemt wordt gesmoord in concessies, dat waar je tegen protesteert is allang in kannen en kruiken. Het betere bierkaaienwerk, als het ware.

Het boek doet je ook herkennen. Het herkennen van politiek op microniveau. Hoe persoonlijke belangen en grote ego’s besluitvorming in je directe omgeving soms in de weg kunnen staan. Hoe de weerstand van weinigen de mogelijkheden van velen kunnen belemmeren.

Ik las ergens op het web wat verwijten richting Nauta. Dat Nauta het boek wel durfde te schrijven omdat het platform toch geen verweer zal hebben. Maar op het platform wordt wel degelijk gereageerd, en nog op sympathieke wijze ook.

Na het lezen van het boek ben ik het ook niet eens met de stelling dat Nauta zou natrappen of kampt met ‘gekwetste gevoelens‘. Hear, hear. De schrijver wekt bij mij namelijk de indruk al zijn eigen fouten ruiterlijk toe te geven. Hij noemt er in ieder geval meerdere. En wanneer hij aanvalt doet hij dat steeds met open vizier en nooit zonder ook te wijzen op zijn eigen beoordelingsfouten of de goede eigenschappen van een politicus, ambtenaar of collega. In de eerste hoofdstukken kreeg ik het gevoel dat die toon ‘ te bedacht’ was maar na het lezen van het gehele boek heb ik de indruk dat Naut echt meent wat hij zegt, zonder gedreven te worden door rancune.

Ik vind Het Innovatieplatform een leuk en interessant boek. Een aanrader voor iedereen die geïnteresseerd is in onze politiek achter de schermen, maar ook voor iedereen die zelf grote projecten moet gaan leiden en daarbij weerstand ondervindt. Een sluwe tip (een van de vele) van Nauta aan die laatste groep: geeft het boekje cadeau aan je opdrachtgevers, opdat zij niet dezelfde fouten zullen maken als de mensen rondom het innovatieplatform.

Ja, ja, mooi verhaal. Maar eigenlijk heeft ‘ ie nog gelijk ook. Zo’n boekje is het ook echt. Nog geen twee tientjes, zo leerzaam als de neten en makkelijk te lezen op de plee.

En dat bedoel ik als een compliment.

Zie ook:

Interview met Nauta op Edusite (PDF)
Intermediair
Elsevier
Folia
Media Round-up van Nauta zelf

@

Het video-interview is gemaakt door Hans Mestrum.