Leren leven in de post-feiten maatschappij
11 september 2008
Ondanks het feit dat ik weet dat Michael Moore het, net als de mensen en organisaties die hij bekritiseert, niet al te nauw neemt met de waarheid, mag ik altijd graag naar zijn films kijken. Bowling for Columbine, Sicko en Fahrenheit 9/11 zijn knappe documentaires die op onnavolgbare wijze misstanden en machtsmisbruik aan de kaak stellen. Je gaat er bijna van smullen.
Dat Moore zich ook schuldig maakt aan propaganda en manipulatie van feiten konden we al jaren lezen op Moorewatch. De Canadese documentaire Manufacturing Dissent, die vannacht werd uitgezonden door de VPRO onderstreepte dat nog eens.
Ik vind zelf dat het wel te rechtvaardigen is wat Moore doet. Met zijn aanvallen vanuit de linkse hoek rukt hij politieke uitspraken uit hun context en schroomt hij er niet voor om misstanden in scene te zetten. De scene uit Bowling for Columbine, waarin Moore na het openen van een bankrekening een geweer meekrijgt van een bank, kwam pas tot stand na een maand zeuren en manipuleren.
Aan het eind van Manufacturing Dissent vatte een geïnterviewde een en ander goed samen. Het mag als bekend verondersteld worden dat vrijwel alle media en media-iconen de waarheid geweld aan doen om zoveel mogelijk aandacht en succes te genereren. Zowel mensen aan linker- als aan de rechterkant van het politieke spectrum maken zich daar schuldig aan.
Dat is niet het echte probleem: het probleem is dat de Westerse samenleving individuen met een boodschap verheft tot iconen en vervolgens blind gaat geloven in die boodschap, daarbij vergetend dat diezelfde iconen ook persoonlijke ambities hebben, ambities die doorgaans te maken hebben met macht, geld en aandacht.
Toen ik vanochtend na het ontwaken zat te chillen met een koffie en een sigaretje moest ik nog even aan de documentaire denken en besloot dat de wereld nu eenmaal zo is. Van oudsher. Toen. Nu. In de toekomst.
Je kunt het dan gerust opmerkelijk noemen dat Boing Boing me juist vandaag attendeert op een boek dat gaat over die manipulatie van de waarheid door links en rechts, door voor- en tegenstanders: True Enough: Learning to Live in a Post-Fact Society, van Farhad Manjoo.
BB schrijft over het boek:
Manjoo convincingly argues that our own capacity for selective perception combined with the Internet’s capacity to network affinity groups and spread fragmented, selective media are a perfect storm, with the truth right in its path.
[…]
Grounded in history and science, True Enough paints a dismal picture of a species with a limitless capacity for self-deception and selective reasoning. But Manjoo doesn’t ascribe the rise of truthiness to fragmented media alone: he calls out PR firms, media outlets and others who have profited from the erosion of the truth.
Onze selectieve rede en ons eindeloos vermogen tot zelfbedrog zijn als een storm die de waarheid op zijn pad vindt. Ik vind het fraaie beeldspraak. Waar het op neerkomt is dat we zullen moeten leren leven in deze ‘post-feiten maatschappij’. Geen geringe opgave.
Gelukkig stuitte ik vanochtend ook nog op een waarheidstooltje voor Firefox: Spinspotter. Dat ding is nog zo bèta dat ‘ie het op mijn laptop niet doet, maar het concept spreekt me aan. Spotten die spin zeg ik je!
@
Misschien zou er hiervoor al wat meer nadruk mogen gelegd worden op het aanleren van persoonlijke falsifiëring. Zodat je je meer vragen gaat stellen over de verkregen informatie.
Dat Moore zichzelf deels schuldig maakt aan het gebruik van gelijkaardige tactieken was wel wat te verwachten. Maar alles hangt af van met welke intentie je dat doet uiteraard.
Het grote probleem van de Westerse samenleving is volgens mij niet zo zeer het blindelings volgen, maar eerder het ongestraft mogen verkondigen van leugens. Zeker bij politieke campagnes zou hier heel wat stricter moeten tegen worden opgetreden. Want uiteindelijk is het wel wettelijk waar, maar krijg je dat enkel gedaan nadat je er een proces over begint.
Buiten de Amerikaanse verkiezingen, is het Ierse njet op de grondwet daar een voorbeeld van. Als je fabeltjes mag verkondigen aan een publiek die voornamelijk naar jou en jouw media luistert dan doe je actief aan desinformatie.
Stop het rookgordijn maw. 😉
Dat mogen verkondigen is ook een probleem inderdaad…en controle daarop wordt al helemaal niet consequent toegepast…
Maar toch, dat blindelings volgen….
Ook dat is generaliserend gefilmd maar zag je de docu toevallig? Zoals iemand opmerkte krijgt het op een gegeven moment meer trekjes van devotie in een mis voor heiligen dan wat anders. De nuance verdwijnt in de massa, het opzwepen. En het maakt niet zoveel uit over welk kamp je het dan hebt….
Nee, uiteraard niet maar als je de keuze hebt kies je toch altijd voor “het mindere kwaad” eh 🙂
Dingen proberen te veranderen wordt meestal een serieuse queste, om maar niet kruistocht te zeggen. Waarbij naar gelang de gespendeerde tijd je waarden al vlotter worden afgezwakt. Dat is zowel zo voor de (s)preker, als voor de toehoorder.
In het heetst van de strijd ben je meestal ook niet zo rationeel, het groepsgevoel en het charisma van de vertellen kunnen de rest doen.