Mensen zonder eigenschappen

Met Collega Sip (check zijn columns!) rook ik nogal eens een sigaretje en maar al te vaak ga ik dan weer met een grijns op mijn gelaat terug het gebouw in. Hij komt altijd weer wel met een verhaal of een citaat.

Vanochtend haalde hij een artikel aan uit het zaterdags bijvoegsel van NRC: Greep overheid op burger alarmerend, waarin Jurist Egbert Dommering vertelt over communiceren, de internetrevolutie en ‘mensen zonder eigenschappen’. Aan die mensen zonder eigenschappen refereerde Sip.

Het is inderdaad een interessante benadering: mensen zonder eigenschappen. Die rijden dus gewoon een tunnel in omdat de TomTom dat aangeeft.

De passage uit het artikel:

Heeft u met het openen van al die communicatiekanalen voor deze crisis niet zelf de basis gelegd?

“Ik heb geijverd voor grotere participatie. Maar dat het internet zo’n vlucht zou nemen, kon niemand voorspellen. Achttien jaar geleden schreven ik en twee collega’s een rapport over de toekomst van het elektronische communicatiebeleid. Daar staat van alles in, maar niet dat internet zo belangrijk zou worden. Terwijl dat de echte revolutie is geweest. De komst van internet versnippert ons wereldbeeld: we zien van alles, maar we kennen de verbanden niet.”

Bent u alleen maar pessimistisch over de gevolgen van die revolutie?

“Ik denk dat er vanzelf een marktcorrectie komt, dat de behoefte aan redactie, duiding en selectie zal toenemen. Dat er nieuwe poortwachters komen. Maar ik zie intussen wel een mens ontstaan zonder context. Een openbare persoonlijkheid die zijn intellectuele bagage ontleent aan wat Google tevoorschijn tovert. Die stemt op de partij die de stemmachine op basis van een vragenlijstje voor hem selecteert. Die weet hoe je ergens moet komen dankzij de tomtom, maar niet weet wáár hij is. Omdat alle vakantieoorden er hetzelfde uitzien. Die mens zonder wereldbeeld doet mij denken aan de Mann ohne Eigenschaften van Robert Musil.”

We kennen onszelf in het ‘ik-tijdperk’ toch juist beter dan ooit?

“Onder eigenschappen versta ik meer dan alleen met jezelf bezig zijn. Het gaat om de vraag hoe een mens zich verhoudt tot zijn omgeving. Als ik reis, wil ik weten wat voor mensen daar wonen en wat daar politiek en historisch aan de hand is. Ik houd van de manier waarop Slauerhoff landschappen beschrijft: waar begint het, waar houdt het op, wat zijn de bijzondere kenmerken? Ik verzamel kunst om in gesprek te zijn met wereldbeelden die mijn eigen beperkte wereld overstijgen, maar waar ik toch iets mee gemeen heb. Om je te verhouden tot je omgeving is intellectuele inspanning nodig.”

De meeste mensen vinden zichzelf belangrijker dan hun omgeving.

“Ja, die hebben geen beschavingsideaal. En dus zijn ze ontevreden over alles. Vinden ze Europa te groot, te ver weg en te lastig. Narcisme, vind ik dat.”

@