De relevante bibliotheek

07 maart 2008

De tekst van deze post verscheen eerder als column in Bibliotheekblad Special nummer 4, van 28 februari 2008

Het is nu ruim twee jaar dat ik met veel plezier verslag doe van alle (internet-) ontwikkelingen die in mijn ogen interessant zijn voor bibliotheken en andere culturele organisaties. Het platform dat ik daarvoor gebruik is een weblog. Ik heb niet voor een weblog gekozen omdat iemand me dat vroeg, of omdat weblogs zo lekker hip zijn: ik koos vooral voor dit middel omdat het gebruiksvriendelijk en eenvoudig is en het publiceren reduceert tot een peulenschil. Ik hield ook in mijn achterhoofd dat een blog –mits goed ingezet- de potentie heeft om een grotere doelgroep te bereiken.

Weblogs doen het namelijk goed in de resultaten van zoekmachines. En laten we eerlijk zijn: als je tekst of andere informatie ontsluit en publiceert en het wilt delen met een publiek is een goede zichtbaarheid ervan een randvoorwaarde. Als je daar geen oog voor hebt ben je veroordeeld tot de marge en zul je genoegen moeten nemen met een fractie van de toch al zo beperkte aandacht van het grote publiek.

Als mensen mij nu vragen om twee kenmerken te geven van de bibliotheek van morgen is het verleidelijk om te zeggen dat die ‘erg multimediaal’ moet zijn, en zich vooral zou moeten richten op digitalisering, e-books, draadloze toepassingen en de technologieën die op dat moment belangrijk en populair zijn. Ik zou het menen vanuit de grond van mijn hart.

Toch is dat niet het eerste dat in me opkomt. Ik vind persoonlijk vooral dat de bibliotheek van morgen zichtbaar moet zijn, en haar medewerkers vrij van angst. Als ik iets heb geleerd van twee jaar bibliobloggen is het wel dat die twee zaken een heel belangrijke rol spelen als het gaat om hoe bibliotheken zich manifesteren op het web.

Soms lijkt het wel alsof de labels ‘bibliotheek 2.0’ en ‘web 2.0’ eerder irritatie opwekken dan belangstelling. Gezien de toenemende aandacht voor die begrippen is dat ook best begrijpelijk. Het blijft echter een feit dat het maar labels zijn die in al hun beperking een nieuwe manier van denken verbeelden. In die manier van denken gaat het gaat niet zozeer om technologie of bijvoorbeeld het plichtmatig toestaan van commentaren van lezers bij titelbeschrijvingen; het gaat erom dat we ons online net zo gaan gedragen als we altijd in onze gebouwen hebben gedaan. Luisteren naar de mensen, hen persoonlijk de weg wijzen, zorgen dat ze lekker kunnen zitten, doorvragen: je kunt wel duizend dingen bedenken waar we online net zo goed in kunnen worden als we IRL (In Real Life) al zijn.

Het grootste misverstand is misschien nog wel dat op het web alles anders is. Er wordt gemopperd dat het niveau van de informatieconsumptie steeds verder daalt. En dat klopt ook wel. Mensen worden steeds jachtiger en daardoor ook vluchtiger. Een recent onderzoek toonde aan dat het zogenaamde ‘powerbrowsen’ inmiddels gemeengoed is in alle bevolkings- en leeftijdsgroepen. Dat betekent dat mensen nog maar zelden de moeite nemen om door te klikken naar een tweede laag of om in te loggen om uitgebreid te zoeken naar artikelen. Ze razen liever horizontaal door Google, en dan ook alleen door Google.

Mijn ervaring is echter dat mensen het nog steeds waarderen als je kwaliteit biedt. Als je jezelf maar niet opdringt en tegelijkertijd toch de aandacht weet te trekken. En hoe trek je de aandacht van mensen die een groot deel van hun tijd doorbrengen in sociale netwerken, uren browsen binnen videosites, communiceren via IM, SMS en Twitter en hun wereldbeeld vooral baseren op de berichtgeving van sociale nieuwssites als Nujij.nl? Hoe krijg je de miljoenen gamers, die vele uren per week ronddolen in virtuele werelden, nu nog warm voor activiteiten in je gebouw en op je website?

Het mooie is dat daar toch weer de technologie om de hoek komt kijken. Technologie die laagdrempeliger is dan ooit. Tools die gratis zijn. Software waarvan de duurzaamheid zich meestal beperkt tot hooguit drie jaar. Dat is niet iets om van te schrikken: het is een buitenkans. De online wereld speelt en wij mogen en moeten meespelen. Alleen dan kunnen we onszelf goed profileren.

Prik dus heen door de hype rondom widgets maar benut ze wel, al is het maar voor een jaartje. Als je een statische profielpagina opent in Hyves ben je net zo ver van huis als met een website die niet meer is dan een afspiegeling van het organogram van je organisatie. Alleen als je er echt iets leuks van maakt komen mensen daar hun nest nog voor uit. Gebruik tools dus alleen als de meerwaarde ervan duidelijk is voor jou. Een weblog als je wilt communiceren, een widget als je wilt etaleren, enz. Wees niet bang om te experimenteren vooral. Het is minder eng dan menigeen denkt.

Het filmpje ‘A librarian’s 2.0 Manifesto’ illustreert het concept van de toekomst misschien nog wel het mooist. Je kunt het bekijken op //aladin20.blogspot.com. Op die plaats vind je ook andere relevante links.

@