Slotjes: een droefstemmend inkijkje in de transparantie van openbare bibliotheken

Openbare bibliotheken en transparantie. Als je je er een beetje in verdiept knap je er niet van op. Een kleine greep:

• In 2010 trokken de directeuren van openbare bibliotheken zich terug op LinkedIn. Achter een slotje.
• Toegegeven, je kunt nu ook een paar berichten lezen zonder in te loggen, maar het gros van de kennisdeling op het door de sector gefinancierde kennisplatform speelt zich af achter slotjes. Omdat daar behoefte aan is, zo wordt gesteld.
• In de bibliotheek Middelburg gebeuren heel veel rare dingen. Leidde de onrust die dat veroorzaakte tot meer openheid? Integendeel. Het gevolg is slechts: nog meer achterkamertjesgeweld, nog meer slotjes.
• Van het dossier Bibliotheek Rotterdam komt een vies luchtje af. Er kwam wel wat pijn naar buiten maar de medewerkers doen er online toch maar liever het zwijgen toe. Dan weet je wat er regeert. Het open vizier in ieder geval niet. De mondjes blijven op slot.
• Het dossier bibliotheek Eindhoven is ook al zo curieus. Een directeur die goed lag bij velen vertrok al na een jaar adviseert bibliotheken nu op commerciële basis. Dat op zich roept al heel veel vragen op maar de aandacht daarvan wordt toch afgeleid door zijn opvolger, die op Twitter tracht bezorgde medewerkers van andere bibliotheken de mond te snoeren. Slotjes op hun ‘bioscopen’ gaarne. Zie hierboven. Gelukkig niet in alle gevallen met succes.
• Een van de belangrijkste platformen voor kennisdeling binnen de sector, Bibliotheekblad, is achter een slotje verdwenen omdat de uitgever meer inkomsten wil genereren. Of de uitgever daar verstandig aan doet is een discussie op zich, maar waarom reserveert een branche die zoveel miljoenen verkwist geen geld voor het in stand kunnen houden van een van de weinige openbare informatiebronnen?
• Via een nieuwsbrief doorklikken naar de site van de VOB? Inloggen vereist, beste mensen. Slotjes zijn het nieuwe mantra.
• Er is geen organisatie die de verantwoordelijkheid wil dragen voor de voortzetting van de succesvolle Airport Library. Dat is al erg genoeg, maar nog erger is dat niemand weet waarom dat zo is. Het is besloten achter deuren met slotjes. 

Elke bibliothecaris, archivaris, informatie- of kennismanager dient zich van het hedendaagse strijdtoneel bewust te zijn en van de morele verplichtingen die dat – als bewaker van de intellectuele vrijheden en de universele toegang tot informatie – met zich meebrengt. De ethiek van het vak is dat je je hiervan voortdurend bewust moet zijn, juist wanneer je in dienst werkt van een bedrijf of organisatie die belang heeft bij het inperken van dat publieke domein. Dat betekent in de praktijk dat je de luis in de pels moet zijn. Dat je bereid moet zijn geregeld kritische vragen te stellen aan je collega’s en je manager, ook als die daarop niet zitten te wachten.

Daar kun je het alleen maar mee eens zijn, toch? Maar wat heb je daar eigenlijk aan, als al die slotjes de basis zijn van openbare bibliotheken? Dat is helemaal geen basis. Die slotjes zorgen ervoor dat het bibliotheekwerk geleidelijk van binnenuit wordt opgevreten, hapje voor hapje. Mensen zijn bang, verdrietig of apathisch, en het ergste is: iedereen heeft het maar over die vermaledijde stippen aan de horizon, maar zien we stippen die hoop uitstralen? Neen. Of om maar in politiek jargon te blijven: dan kunnen we het over die eigen kloteschaduw heenspringen ook wel vergeten.

Gerelateerd:
De Bibliotheekwereld anno 2010: geheime stukken en besloten forumsites

@