De kilheid van boekloze bibliotheken

13 oktober 2014

Papierloze bibliotheken worden steeds gewoner, met name in de onderwijswereld. Ze zijn een logische vervolgstap in de digitalisering van informatievoorziening. De onlangs geopende Florida Polytechnic Library in de Verenigde Staten is het meest recente voorbeeld. Het is een indrukwekkende bibliotheek, die echter ook een gevoel van onbehagen oproept.

Het gaat te ver om te beweren dat boekloze bibliotheken anno 2014 als paddenstoelen uit de grond schieten, maar inmiddels kan wel worden vastgesteld dat berichten over dergelijke bibliotheken wereldwijd steeds vaker opduiken. Ook InformatieProfessional besteedde dit jaar een paar keer aandacht aan het thema, zoals in het artikel over het papierloze BiblioTech in Bexar County, Texas en – in het vorige nummer – in het interview met Ria Paulides, over de plannen van Hogeschool InHolland om in september 2015 een 100% digitale bibliotheek te realiseren.

Maar zelfs als je digitalisering een warm hart toedraagt is het even slikken als je foto’s ziet van de ruimtes die als vervanger van de traditionele bibliotheken moeten gaan fungeren. Bovenstaande foto van Kathryn Miller, directeur van de bibliotheken van de Florida Polytechnic University (FPU), illustreert dat gevoel van onbehagen goed. De centrale ruimte (the commons) van de onlangs geopende, papierloze Florida Polytechnic Library heeft een kille, klinische uitstraling die nauwelijks past bij de glimlach van de vriendelijke bibliothecaresse. De bibliotheek als zodanig is onherkenbaar geworden.

Desondanks zijn de feiten over de bibliotheek indrukwekkend. Library Journal zette die onlangs op een rij. De bibliotheek is bijna 3400 vierkante meter groot en maakt deel uit van het door de Spaanse architect Santiago Calatrava ontworpen IST-gebouw (Innovation, Science and Technology), dat 60 miljoen dollar kostte. De bibliotheek bevat geen gedrukte boeken meer, maar de studenten hebben de beschikking over 135.000 digitale titels. Als zij toch papieren boeken willen lenen kunnen die worden aangevraagd bij andere universiteiten in Florida, via interbibliothecair leenverkeer. Daarnaast heeft de bibliotheek een jaarlijks budget van 60.000 dollar om uit te geven aan licenties voor e-books die studenten willen raadplegen, maar die niet in de collectie aanwezig zijn. Als een titel twee of meer keer wordt geraadpleegd schaft de bibliotheek het boek alsnog aan.

De bibliotheek biedt de 500 eerstejaars studenten 30 pc’s in de commons en een aantal laptops en tablets elders op de campus. Er zijn ook 12 laptops en 12 tablets beschikbaar voor uitlening. De bibliotheek beschikt over 12 ruimtes met grote presentatieschermen, waar studenten kunnen samenwerken aan projecten. Traditionele printers zijn nog wel aanwezig, maar studenten worden gestimuleerd om het ‘Build Your Own Poly Library-systeem’ te gebruiken, een platform van ProQuest Flow, waarmee je informatie organiseert in de cloud. Voor andere vormen van printen beschikt de bibliotheek over een Lab met 55 MakerBot 3D printers en scanners.

De Florida Polytechnic Library is klaar voor de toekomst. Miller vertelden InformatieProfessional desgevraagd dat ‘enorm veel’ bibliotheken interesse hebben getoond voor het model van haar bibliotheek omdat vrijwel al die bibliotheken nog op zoek zijn naar de juiste balans tussen papieren en digitale collecties. Het concept zal onvermijdelijk navolging krijgen en daar valt weinig tegenin te brengen. Maar juist daarom denken we met enige weemoed terug aan de fraaie leeszalen van weleer, vol boekenkasten. Noem ons gerust ouderwets. Daar werden we gewoon warmer van.

@

Dit artikel verscheen eerder in IP 7, 2014
Foto: FPU