Niet wachten op een nieuwe website, wel experimenteren met Memolane
17 september 2011
“You are not just a librarian, you are a Master of Stories and Information”, sprak Erik Boekesteijn vandaag wijs. Ik vind het een mooie uitspraak maar toen ik ‘m had laten bezinken bedacht ik dat we als sector nog veel te weinig doen met dat uitgangspunt. We wachten massaal op nieuwe websites waarvan nog maar moet blijken of ze voorzien in de behoefte (als die al bestaat) van vakgenoten om verhalen te vertellen en informatie in context te ontsluiten, terwijl het aanbod van gratis tools die daar wél in voorzien enorm is.
Eerder besprak ik al de twee mooie platformen Storyful en Storify. Een paar maanden geleden verkende ik ook Scoop.it, maar die website liet ik sindsdien voor wat ‘ie is. Een mens moet nu eenmaal kiezen. In februari zei ik ongeveer hetzelfde over Memolane maar daar kom ik nu op terug. Ik las zojuist een blogpost van de makers van dat verzamelplatform en besef nu dat je er veel meer mee kunt doen dan ik dacht. Op de afbeelding zie je dat er behalve koppelingen met de bekendste diensten ook imports mogelijk zijn op basis van RSS; daarmee kun je behalve de inhoud van weblogs, krantensites en wat dies meer zij ook de resultaten van zoekacties binnen Twitter verzamelen en in de interactieve tijdlijn tonen. Daarmee zou Memolane wel eens een oplossing kunnen zijn voor datgene wat ik nu nog zo vaak mis op bibliotheeksites. Ook dit gaat dus op de To Do-lijst: ik ga het binnenkort uitproberen voor de online uitingen van Middelburg Dronk.
@
Waar ik me een beetje over verbaas is het "verhalen vertellen" dat een bibliotheek (of bibliothecaris) zou moeten doen.
Is dat niet een erg ruime interpretatie van vindbaar maken en beschikbaar stellen, wat volgens mij toch de kerntaken van een bibliotheek zouden moeten zijn? Het verhalen vertellen is toch vooral wat anderen moeten doen op basis van de informatie die de bibliothecaris beheert en beschikbaar stelt?Dat de bibliotheek zoekt naar (nieuwe) manieren om die informatie beschikbaar te stellen (en daar bijvoorbeeld Memolane voor gebruikt) snap ik nog wel. Maar door verhalen te gaan vertellen maak je je "neutrale" functie veel te "subjectief." Of vloek ik nu in de kerk?Overigens is dit vergelijkbaar met de discussie bij archiefdiensten: moeten die zelf (historisch) onderzoek doen, of moeten ze vooral onderzoek door anderen faciliteren.
Ingmar Koch De meningen over de kerntaken van bibliotheken zijn verdeeld maar met het vertellen van verhalen duid ik op iets wat je misschien minder letterlijk moet nemen dan het hier klinkt. Als je de informatie alleen ontsluit, zoals bijvoorbeeld foto's in een beeldbank, of kranten in een krantenbank, heb je je belangrijkste missie volbracht, maar pas als je iets doet met thema's, zoals op //www.geschiedeniszeeland.nl, of Middelburg Dronk, pas dan kunnen zoekmachines er iets mee en krijgt een selectie meer context. Dat is in mijn optiek niet veel anders dan thematafels, lezingen, evenementen rondom een bepaalde gebeurtenis, enz. Het zijn allemaal dingen die je kunt laten…maar dan blijft het veel meer verborgen, ongevonden en misschien wel onbegrepen.
Daarnaast zou je ook nog veel meer kunnen vertellen over alles wat je doet al bibliotheek, bijvoorbeeld op een blog, kun je uitleggen waarom een bepaald boek waardevol is, wat je kunt betekenen voor leesbevordering, enz. In die zin hoort het dan misschien wel weer allemaal bij PR. Daar geen aandacht aan besteden is geen aandacht krijgen, als je het mij vraagt.
@ingmar: de New York Public Library heeft een prachtige app voor de iPad uitgebracht over de Wereldtentoonstelling in New York in 1939. Op basis van hun immense collectie wordt het verhaal van deze tt. verteld. Als je de NYPL volgt dan zie je dat ze zeer actief zijn met bibliothecarissen/ curatoren die hun specifieke kennis over de stad en verhalen op allerlei manieren willen delen. Een inspirerende bibliotheek om te volgen.
@70d7334bce6446e0adfd1d6ef5066164 en Edwin Mijnsbergen Mijn ongemak zit meer in wat @duul58 eerder ook al schreef toen het over het uitlenen van gereedschap ging: de bibliotheek staat onder druk en probeert zijn voortbestaan veilig te stellen door het takenpakket – in het wilde weg – uit te breiden. "Wij zijn meer dan een verzamelplek van boeken hoor: we organiseren exposities, we dragen bij aan de liefde, we maken mensen mediawijs, we spelen een rol bij alfabetisering, we faciliteren radio-uitzendingen." Maar voor al deze dingen zijn er ook andere organisaties of instellingen, die misschien wel door deze expansiedrift van de bibliotheek in het gedrang komen. En of dat de sociale cohesie ten goede komt is dan maar de vraag.En aan de andere kant: je kunt geen honderd dingen heel erg goed doen, je zult moeten kiezen waar je deskundigheid en je unieke toegevoegde waarde voor de samenleving zit. En dat specialisme is bij de bibliotheek volgens mij niet "matchmaking" of radio-uitzendingen faciliteren. Dat specialisme is het ontsluiten en toegankelijk maken van informatie en natuurlijk moet je dat promoten en kenbaar maken, maar altijd faciliterend, niet "leidend."
Neem nu bijvoorbeeld die app van de NYPL (die ik bij gebrek aan IPad niet ken): vast heel mooi, vast heel interessant, maar er was vast ook wel een andere instelling, bijvoorbeeld een historische kring, die iets moois over die wereldtentoonstelling had willen of kunnen maken. Die is nu het gras voor de voeten weggemaaid, doordat de NYPL het zelf gedaan heeft.
Ingmar Koch Ik ben het helemaal met je eens dat je geen dingen zou moeten doen die andere organisaties beter kunnen. Daarbij moet ik dan ook wel weer opmerken dat ik juist constateer dat steeds meer bibliotheken (ook die van Universiteiten) de samenwerking zoeken met andere culturele organisaties. Dat lijkt het ook goed te doen bij de politiek. Op het moment dat de diensten van Archieven, Bibliotheken, enz samenkomen wordt het alleen maar sterker. Bibliotheek Hoeksche Waard doet al veel met een historische kring, ik vind het dan op zich wel logisch dat daar nog meer in geïnvesteerd wordt.
Maar nu je dit zo zegt denk ik terug aan evenementen waarbij ik de afgelopen jaren betrokken was en dan zie ik toch dat het vaak wel logisch was. De bieb in Middelburg bijvoorbeeld is behalve bibliotheek ook gewoon een van de grootste publieke ruimtes. In die zin mag het eigenlijk geen verbazing wekken dat de Gemeentelijke politiek wil dat dat gebouw ook benut wordt voor bijvoorbeeld lezingen, of als betaalbare en laagdrempelige vergaderplaats van de bond van theezakken verzamelende plattelandsvrouwen. Informatie en faciliteiten rondom telefonie en games krijg je in een kleine stad als Middelburg maar zeer beperkt bij de telecomwinkels, en zo herinner ik me ook nog goed dat een puber of 30 in de ZB het kaartspel Magic kwam spelen, omdat er elders onvoldoende ruimte was. Als ze er dan toch zijn kun je ze maar beter aan je binden, in de hoop dat ze dan ook gebruik gaan maken van andere diensten.
Hoe ver je er in kunt gaan blijft een hele interessante vraag, maar ik wil maar zeggen dat cultuur en ontmoeting op een gegeven ogenblik ook op de politieke agenda kwam omdat de openbare bibliotheken zich daar nu eenmaal goed voor lenen, vaak. Herinner me ook een bijeenkomst met de NOS, over mogelijke samenwerking. Toen was het verkooppunt dat bibliotheken ook een waanzinnige infrastructuur hebben in Nederland, met nog steeds veel leden en centrale vestigingen. Dat heeft niet direct iets te maken met je functies, maar wel met het perspectief voor of van die functies.
@Edwin @Ingmar ik ben het met jullie beiden eens, als ik tenminste goed begrijp wat jullie bedoelen. Verhalen vertellen is context bieden, relaties leggen, verbindingen maken tussen mensen, plaatsen, gebeurtenissen en belevenissen, speciaal als die zijn opgetekent in documenten. Verhalen vertellen in die betekenis stijgt over de grenzen van de bibliotheek, het archief – en wellicht ook het (historisch) museum.
Een nauwere samenwerking tussen bieb en archief lijkt me een belangrijke stap op weg naar meer en betere verhalen. Ik denk dat Edwin gelijk heeft als hij wijst op het logisch verband tussen museale, archief- en bibliotheekcollecties en dat het feit dat hij bij de Zeeuwse Bibliotheek heeft gewerkt hem helpt om over de traditionele muurtjes heen te kijken. Ik denk dat Ingmar gelijk heeft als hij de bibliotheek wijst op het belang van ontsluiten, vindbaar maken en beschikbaarstellen als kernactiviteit van bibliotheek. Als de bibliotheek dat niet meer zou doen, valt er een groot gat. Laten we echter oppassen dat we vervallen in hokjesdenken. Laten we blijven zoeken naar raakvlakken, zonder bang of boos te worden over grensoverschrijdingen. Daar zijn onze doelgroepen niet echt mee gediend, denk ik.
@6089d2fd9c79b11ea17a99a97a7ccb16 Jij ook bedankt voor je reactie. Bedacht later ook nog dat een van mijn belangrijkste uitgangspunten de wens is om als instituut (welk instituut dan ook) midden in de samenleving te blijven staan. Omdat ik ook veel kijk naar ontwikkelingen op het web, de aandachtsspanne van mensen, enz, word je soms misschien wel iets te krampachtig in het willen aanhaken op de interesses van de moderne mensch. Dat komt vaak juist voort uit die andere wens, nl. dat uit de hokjes stappen, maar toch: ik schiet er ook wel eens in door misschien. Ik merk dan dat ik de zaken waar we van oudsher mee bezig waren steeds minder interessant gaat vinden, omdat er ook zoveel mooie alternatieven zijn.
Toch vind ik de uitdaging om de beste dingen uit die alternatieve werelden te gebruiken groter dan de focus op de dingen waar je al goed in bent of was. Daar zit nog ergens een dilemma, want welbeschouwd beoordelen veel gebruikers ons toch vooral op die dingen.
Hallo Johan, natuurlijk moeten we zoeken naar raakvlakken (waarover hieronder nog wat anders) en samenwerken. Maar misschien zit de crux wel in de term "doelgroepen". Ik heb de indruk dat – maar nu val ik in herhaling – de bibliotheek (en misschien ook wel archiefdiensten hoor) hun doelgroepen uitbreiden (verliefde stelletjes, mensen die een dagje een slijptol nodig hebben) om hun eigen bestaansrecht te verdedigen.
Wat die samenwerking betreft: een paar maanden geleden schreef de Raad voor Cultuur allerlei sector-analyses, onder andere over archieven en bibliotheken. Ik schreef daar toen ook over. In de analyse van de archiefsector schrijft de Raad:
De Raad pleit voor een onderzoek hoe bibliotheken, die een groot publiek hebben weten te bereiken maar in de digitale maatschappij naar hun rol zoeken, en archieven, die op zoek zijn naar het grote publiek maar voor zichzelf al wel een rol zien in de digitale maatschappij, elkaar kunnen versterken en eventueel in elkaar kunnen opgaan.
Maar in de analyse van de bibliotheken komt dit helemaal niet terug. Speelt dit wel bij de bibliotheken als sector? (Overigens, bij archiefdiensten wordt hier ook niet heel veel werk van gemaakt, geloof ik hoor. Het is vooral de archiefcommissie van de Raad die dit wenselijk acht.)
Ik heb ook altijd een beeje moeite met het zelfophemelende karakter van bibliotheekverdedigers. “Kijk eens hoe goed we het altijd gedaan hebben”. Eriks uitspraak over “Masters of Stories and Information” valt op het eerste gezicht daar ook onder.Maar gezien de disussie hier kun je er ook anders naar kijken. Ik beweer al een tijdje dat bibliotheken bezig moeten zijn met veranderende omstandigheden hier en nu, om überhaupt nog een rol in de toekomst te spelen. En wat mij betreft, als de samenleving geen bibliotheek (zoals ie altijd was) meer nodig heeft of mogelijk maakt vanwege veranderende omstandigheden, prima. Er zullen altijd informatiebehoeften zijn, maar die zullen andere verschijningsvormen hebben, gebaseerd op de sociale, technologische en economische omgeving.Juist openbare bibliotheken kunnen proberen een rol te spelen in het vinden, creëren en bieden van nieuwe vormen van informatie. Die nieuwe vormen zou je “verhalen” kunnen noemen, als het gaat om het bieden van aggregaties van informatie over een bepaald onderwerp, afkomstig uit een uiteenlopend arsenaal van bronnen.
Ik denk dat we met name in het digitale domein goed kunnen samenwerken.
Dat er vriendschappen of liefdes ontstaan als mensen elkaar ontmoeten op plaatsen waar ze graag vertoeven lijkt me een algemene wet, waar je geen beleid of landelijke campagne op hoeft te maken ("Daten doe je in de bieb!").
Als je te weinig boeken uitleent en daarom van lieverlee gereedschap gaat uitlenen zorgt je m.i. niet voor versterking van de bibliotheekfunctie, eerder voor beroepsvervaging. "Dat zeg ik: de bieb!"
Aan de andere kant is het wel zo dat we goed moeten bekijken wat de behoeften van gebruikers zijn in dit sterk veranderende medialandschap en het ons niet kunnen permitteren om te blijven hangen in het verleden, hoe succesvol dat ook was.
Het is spijtig en onterecht als bibliotheken in hun toekomstvisie geen plek inruimen voor de relatie tussen de bibliotheek en erfgoed, want juist daar ligt een gouden kans bij het opbouwen van een digitaal domein waarin verhalen worden verteld waar de belastingbetalers wat aan opsteken of blij van worden.
Ik ben het wel met je eens Lukas, dit aggregeren (of cureren wat de moderne term schijnt te zijn), past ook in mijn beeld wel bij de bibliotheek. En goed beschouwd gaat die uitspraak over de "Master of Stories and Information" ook niet over mijn onbehagen, omdat er niet staat dat de bibliothecaris een "verhalen verteller" is, maar meer een "verhalen beheerder" .
Ik begrijp dat Lukas en Ingmar vanuit hun achtergrond in de discussie over de kerntaken van de openbare bibliotheek de nadruk leggen op beheren en ter beschikking stellen van informatie, maar jullie vergeten dat de openbare bibliotheek een bredere taak heeft dan alleen die twee functies. En niet omdat de bibliotheek zich die extra taken heeft toegeëigend maar omdat de beleidsbepalers en subsdiegevers vinden dat de bibliotheek die taak moet hebben. Op het gebied van leesbevordering en mediawijsheid inderdaad, maar ook op kleinere schaal. Een van de gemeentes in het werkgebied van mijn bibliotheek wil "meer aan cultuur doen" en heeft ons (als grootste subsidiepost binnen de cultuurbegroting) daarom gevraagd om culturele activiteiten te organiseren. Dat past binnen ons beleidsplan en we doen onze opdrachtgever graag een plezier dus over die vraag hebben wij niet lang nagedacht.
Het uitgangspunt van de openbare bibliotheek is een hele andere dan die van een archief of van een wetenschappelijke bibliotheek; bij die laatsten ligt de nadruk op beheren, bij de openbare bibliotheek ligt van oudsher de nadruk op verheffen. Dat is een wezenlijk verschil. En ok, dat verheffen is niet echt meer hip tegenwoordig dus dat verdoezelen we een beetje, maar daar komen wel die verschillen in uitgangspunt vandaan.
Hoe we dat verheffen (of onderwijzen) precies doen, met boeken of via allerlei leuke platforms, is wat mij betreft van secundair belang. Om dat verheffen, daar gaat het om. Dat mag je van mij best Master of Stories and Information noemen, want via die "stories" wil je denk ik "information" uitdragen en dan ben je bezig met educatie wat mij betreft. En dat is precies wat het doel van de openbare bibliotheek is.
De provincie Zuid-Holland heeft sinds een paar jaar een programma Historie in de Bibliotheek waar precies dat gedaan wordt: het brede publiek dat in de bibliotheek komt, koppelen aan de informatie van archieven en erfgoedinstellingen. Daar zijn al een aantal interessante samenwerkingen tussen bibliotheken en regionale en gemeente archieven uit voortgekomen.
"We"zitten midden in een transformatie waarbij er volgens mij nog geen juiste antwoorden zijn; ofwel iedereen heeft min of meer gelijk. Dit speelt niet alleen bij bibliotheken, hoewel daar veel samenkomt, maar in de hele maatschappij. Bij educatie speelt het BON/Furedi- Moravec/Sir Kenneth Robinson dilemma, van 1.0 naar 3.0. Bij het lezen hebben we Nicolas Carr (the shallows) en ook Clay Shirky (Cognitive surplus). De overheid zoekt naar een nieuwe "civil society" maar lijkt met "Thorbecke 2.0" (VNG) vooral over de schutting te gooien. En dan hebben we het nog niet over veranderen, verheffen -wat nu vaak onder de noemer "empowerment" terugkomt. Al surfend kwam ik de heftige reacties tegen op de provocerence speech van Jeffrey Trzciak (McMaster University librarian) "transforming traditional organisations" die in de toekomst geen bibliothecarissen meer in dienst wil nemen:(//scienceblogs.com/confessions/2011/05/mcmastergate_in_chronological.php. In het vuur van de reacties (bibliothekpolizei, annoyed librarian bv) komen prachtige essenties naar voren. Provocatie levert gepassioneerde verhalen. Heel mooi vind ikzelf de speech van Naomi Klein: "Why being a librarian is a radical choice". Het gaat over kennis (t.o.v. het informatie vergaren en beheren), publieke ruimte (t.o.v. de commerciële of private ruimte) en het gaat over delen (t.o.v. kopen en verkopen). Die waarden worden schaarser en schaarser en zijn het zelfonderzoek en de discussies waard. Misschien zelfs wel meer strijd: de revolution is coming: librarians wanted!
@37dbdbb544f50a95a6d5dffbc4177299 Jeanine Deckers Lukas Koster Jullie ook bedankt voor de bijdragen. Het is stof tot nadenken. Ik vraag mezelf altijd af of er veel klanten zijn die de bibliotheek in alle verschijningsvormen ervaart zoals ik zelf. Ik houd van het instituut en zie ook nog allerlei kansen maar kan er zelf ook prima zonder, als het gaat om informatie, multimedia, lezen, ontmoeting en wat dies meer zij. En dat zeg ik in de wetenschap dat ik dan nog redelijk goed de weg weet, van het vak houd, enz. Dat is toch ook een signaal…