Een gesprekje over de betrouwbaarheid van Wikipedia
08 oktober 2010
Iedereen heeft recht op een mening, laat ik dat voorop stellen. Dat iemand vraagtekens zet bij de betrouwbaarheid van Wikipedia vind ik prima. Er is nog veel te verbeteren aan de online encyclopedie. Dat is een van de uitgangspunten van het project Wiki loves bieb. Ik word echter altijd een beetje onrustig als vakgenoten Wikipedia gaan vergelijken met traditionele encyclopedieën en dan stellen dat die laatste zoveel beter zijn. Dat is simpelweg niet waar. In 2005 bleek al dat het verschil tussen de twee miniem was. Anno 2010 is dat niet anders. Doe maar eens een ultieme test: lees het uitgebreide lemma over de betrouwbaarheid van Wikipedia…op Wikipedia. Verdiep je ook eens in de bronnen die vermeld worden, of lees eens een paper (PDF) van een student die zich in de materie heeft verdiept, en volg ook zijn bronnen.
Maar dan nog mag je Wikipedia natuurlijk een amateurproject vinden, dat is je goed recht. Ik op mijn beurt koester mijn bewondering en geniet als Atte Jongstra er in de boekenbijlage van NRC enthousiast over schrijft (“zoek: zaagsnavelheremietkolibrie”). En inderdaad, ik geniet ook als ik zie hoe uitgebreid het artikel over Encyclopædia Britannica is, in Wikipedia. Wat mij betreft is die prijs voor Jimmy Wales volkomen terecht. De discussie in Storify:
@
Dit is niet echt een discussie: die "wemhts" ("willem") is namelijk nog niet van z'n mening af te brengen door tien artikelen en honderd bronnen. Al jaren wordt immers zijn ongelijk bewezen.
En zoals we daarnaast allemaal weten: zolang Wikipedia eerder, sneller en vaker wordt gebruikt dan bibliotheken/archieven kunnen we hoe dan ook beter eraan meehelpen dan erover klagen.
Dank voor de bronverwijzingen.
Nou nou, sommige mensen moet je in hun denkachterstand gewoon laten. Zonde van de energie om wemhts op andere gedachten te brengen.
Misschien dat de mening van een expert helpt 🙂
@Christian en Luud: soms weet je inderdaad dat proberen te overtuigen weinig zin heeft. Bij scepsis moet je ook niet al te lang stilstaan.
Voorwaarts!
Misschien moet je bij scepsis juist wél lang stilstaan… Zolang niet bekend is welke persoon iets zegt op Wikipedia, kun je nooit de validiteit van zijn mededeling wegen. Je kent immers niet zijn achtergrond die de basis vormt van wat-ie zegt. Anonimiteit binnen Wikipedia zorgt er daarom voor dat mededelingen/teksten onbetrouwbaar zijn. Dat zou nog kunnen worden tegengegaan door een zekere mate van kwaliteitscontrole – maar die is ook al afwezig. Daarom is Wikipedia niet te gebruiken als bron: je weet niet of de persoon die spreekt enige kennis van zaken heeft en de kwaliteit van het geschrevene is niet vast te stellen.
@Wemhts: je hebt gelijk als je stelt dat er veel kennis wordt toegevoegd op anonieme basis, en dat dat ook z'n nadelen kan hebben, maar er kan wel degelijk gecontroleerd worden. In het boek The Wikipedia Revolution wordt de zaak aangehaald van een superbijdrager die zich voordeed als professor en uiteindelijk door de mand viel toen hij toetrad tot het bestuur van Wikimedia. Dat verdeelde de gemeenschap sterk: de bijdragen waren prima en zeer gewaardeerd, maar de jongen (hij was nog geen 18) presenteerde zichzelf wel onder valse voorwendselen.
Met tools als Wikipedia Scanner kun je echter veel achterhalen en dan nog: als anonieme bijdragen nergens op slaan, of weerlegd kunnen worden, zal dat vroeg of laat ook wel gebeuren. Dat is ook waarom het project wiki loves bieb ernaar streeft dat bibliotheken en aangesloten vrijwilligers bronvermeldingen gaan toevoegen, want die ontbreken in de NL nog veel te vaak.
Overigens ben ik er van op de hoogte dat je zelf ook veel ervaring hebt met Wikipedia. De bijdragen heb ik ook eens bekeken…inclusief de bijbehorende geschiedenispagina's. Natuurlijk zijn ook die deels anoniem, maar het verhaal blijft wel inzichtelijk als zodanig.
De grote vraag is altijd weer: wie zijn dan wel de experts? De geleerden? Journalisten? Het punt is dat alles wat zij publiceren geen geschiedenisknop heeft. Misschien is hun kennis groter, maar hun bronnen of werkwijze is niet per definitie transparanter of controleerbaarder.
Alles zou een geschiedenisknop moeten hebben
*en 'is' moet natuurlijk 'zijn' zijn 🙂
Ja, misschien kan er gecontroleerd worden, maar dat gebeurt natuurlijk vrijwel nooit. Een willekeurige Wikipedia-gebruiker zoekt b.v. de geboortedatum van Elvis Presley. Of hij wil weten of Mussert op de hoogte was van de Duitse inval in mei 1940. Hij vindt de datum maar weet niet of-ie klopt. Of hij vindt dat Mussert op de hoogte was. Ook hiervan weet hij niet of het antwoord klopt. Die gebruiker kan ook niet eens controleren of wat hij gevonden heeft, klopt. Het Wikipedia-systeem staat die controle niet toe. Uiteraard wordt veel onzin wel ontdekt, maar omdat niet alle onzin wordt ontdekt, kun je als gebruiker nooit weten of het feit dat jij zoekt, klopt of niet. Als er een ingebakken kwaliteitscontrole in Wikipedia zou zitten, zou je van tevoren weten wat de waarde van de verstrekte info is. Nu die controle er niet is, valt de waarde van de info niet vast te stellen. Daarmee blijft Wikipedia een amusante poging van merendeels goedbedoelende Internetters om hun kennis openbaar te maken. Meer niet. De wijsheid van de massa komt hoogstens in de buurt van het 'gesundes Volksemfinden' – en we weten waar dat toe geleid heeft. In die zin vind ik Wikipedia bedreigend voor de geestelijke volksgezondheid. Het stimuleert geestelijke luiheid en roept niet op tot (zelf)kritiek of tot gezonde argwaan jegens autoriteit. Daarmee staat Wikipedia lijnrecht tegenover volksverheffing en mediawijsheid. Het houdt mensen dom door ze de worst van actieve participatie voor te houden, terwijl er niets wordt gedaan met waardevrije, objectieve en controleerbare kennisdeling.
Als je het zo stelt moet ik je gelijk geven. De fouten komen pas aan het licht als iemand er op wijst. Deze week was er nog de kwestie van de onjuistheden die waren overgenomen door Engelse journalisten. Wat ik dan echter zo mooi vind, is dat de onjuistheden meteen gecorrigeerd kunnen worden.
Toen Nature vijf jaar geleden dat onderzoek naar het aantal fouten in Brittanica en Wikipedia deed, bleek Wikipedia er inderdaad een paar meer te hebben. Het grote verschil was wel dat de fouten binnen 24 uur waren verbeterd in de online encylopedie. Dat zal voor de papieren vele malen langer hebben geduurd.
Dat alles neemt niet weg dat Wikipedia nooit de enige bron zou mogen zijn, maar alleen een van de startpunten van een onderzoek. Dat is dan ook wat men vaak zegt. Dat veel mensen die moeite niet nemen is een tweede. Er zijn ook veel te veel mensen die geloven dat wat er in de krant staat altijd klopt, terwijl dat vaak niet zo is.
Als Wikipedia inderdaad geestelijke luiheid stimuleert geldt dat m.i. ook voor heel veel andere media. En vanuit perspectief vind ik dat de voorgehouden worst bijzonder waardevol is. En stel je nu eens voor dat alle bibliothecarissen, wetenschappers, experts, enz. nu eens in die worst zouden happen…dan kan het toch alleen maar beter worden? Aan de onjuistheden in kranten en boeken kunnen we niets doen, maar aan die in Wikipedia wel…
Dus -met respect voor jouw mening- houd ik toch vast aan het credo 'het is beter een kaars te ontsteken dan te klagen over de duisternis'.
Ik denk eerlijk gezged dat de fouten zelf niet het probleem is, maar dat het zo lang duurt voordat de foute versie uit het geheugen van het collectief is verbannen.
Rectificaties worden in alle media nog te stiekem gepubliceerd, wikipedia, kranten.. what have you. Zo zit je de helft van een discussie met iemand maar de fouten te verbeteren omdat deze geen moment de verbeterde versie van zijn bron onder ogen heeft gezien en dat is erg vermoeiend.
@Robert: ik begrijp niet wat je nu precies zegt. Als iets wordt verbeterd in Wikipedia is dat toch meteen zichtbaar, inclusief de hele paginageschiedenis, of bedoel je iets anders?
In de workshops voor HAVO 5 leerlingen over informatievaardigheden die ik de laatste 2 dagen heb gegeven (jaja, van HBO naar VO) is Wikipedia vaak ter sprake gekomen. Leerlingen surfen massaal naar deze site om informatie te vergaren. Ik heb daar op zich geen moeite mee maar heb ze wel proberen te overtuigen dat het altijd noodzakelijk is om je bronnen te checken en ook te vergelijken. En hou bij Wikipedia altijd in je achterhoofd dat iedereen er iets op kunt zetten. Als ook maar iets van dat wat ik verteld heb is blijven hangen, ben ik al tevreden.
Ik vind Wikipedia zelf trouwens een ideaal startpunt om op een snelle manier iets te weten te komen. Voor verdieping zoek ik dan wel verder al denk ik dat ook te maken heeft met mijn beroep. Maar goed, ik heb een collega net dankzij Wikipedia kunnen uitleggen waarom een marathon altijd 52 km en 195 meter. Met dank aan Jimmy 🙂
@Daan: dank voor je reactie. Lijkt me de goede benadering zo. Als het belangrijk is dat informatie betrouwbaar is, is een double check sowieso altijd van belang. In die zin vind ik ook dat Wikipedia een prima basis kan zijn…en vaak toch ook een handig hulpmiddel bij discussies. Meestal is dat wat je met telefoon daar vindt beter dan de antwoorden die op fora en wat dies meer zij worden gegeven…
Ahum, en een marathon is natuurlijk 42 kilometer. Dat zou ik toch zeker moeten weten 🙂
Hihi, nooit uitgelopen zeker? Dan lijkt het veeeeeel verder.
En dat zeg ik dan weer, die al stuk zit na een kilometer 🙂
Toch wel, 1x uitgelopen en volgend jaar mag ik weer!
Maar jij bent dan weer beter in tennis 🙂
Haha, way to go!