Een derde plek zijn voor je klanten
16 augustus 2009
Voor veel mensen zijn ‘thuis’ en ‘de werkvloer’ de belangrijkste twee sociale omgevingen. Volgens stadssocioloog Ray Oldenburg hebben mensen ook nog een Third Place nodig, een derde plek. Die derde plek moet voldoen aan een aantal voorwaarden:
- de plek is gratis/niet duur
- er is eten en drinken verkrijgbaar
- de plek is laagdrempelig
- makkelijk bereikbaar voor velen (loopafstand)
- de plek heeft vaste bezoekers (‘stamgasten’)
- de plek is uitnodigend en comfortabel
- voorziet in een ontmoetingsfunctie
Iedereen heeft z’n eigen derde plek. Voor de een zal dat een kerk zijn, voor de ander een kroeg.
Het is best aardig om even stil te staan bij jouw eigen derde plek…en bij die van je directe omgeving. Als je in een dienstverlenende of commerciële organisatie werkt is het ook interessant om je af te vragen of de plek die je je klanten biedt ook fungeert als derde plek.
Mijn derde plek is zonder twijfel de kroeg. Al jaren. Binnen mijn vrienden- en kennissenkring zijn de derde plekken net zo divers als de mensen zelf. Binnen die kring ken ik echter geen mensen voor wie de bibliotheek de derde plek is. Daarbuiten wel natuurlijk. We hebben -gelukkig maar- nog ‘stamgasten’ genoeg.
De vraag of de bibliotheek nog kan uitgroeien tot derde plek van velen intrigeert mij al jaren. Als ik kijk naar de voorwaarden van Oldenburg denk ik dat de Zeeuwse Bibliotheek nog steeds een goede kanshebber is in het Zeeuwse. Het gaat denk ik mis bij voorwaarden 2 en 6. We hebben wel een leescafé maar dat is m.i. nog niet goed geïntegreerd in het gebouw als geheel. Je mag die ruimte niet verlaten, met je kopje koffie. Dat schiet niet echt op als je lekker een dagje gebruik komt maken van het gratis (draadloos) internet dat we bieden. In de bibliotheek Amsterdam doen ze dat net een beetje anders en constateren ze dat werkplekken vrijwel altijd vol zitten. Op het web worden ze zelfs ‘wifi-paradijs’ genoemd, of ‘oase voor werknomaden‘. Dan begin je het concept van een derde plek behoorlijk te benaderen, volgens mij.
Er zullen genoeg bibliotheken die zich niet willen richten op de ontmoetingsfunctie. Voor die bibliotheken zijn de voorwaarden van Oldenburg misschien minder interessant. Als ontmoeting wel een speerpunt is zouden de voorwaarden kunnen fungeren als handvat voor je beleid.
WSJ schreef onlangs dat veel kleinere Amerikaanse koffieshops er nu voor kiezen wifi-gebruikers beperkingen op te leggen, in tegenstelling tot de grote keten Starbucks. Dat is begrijpelijk. Als je koffie wilt verkopen zit je niet te wachten op mensen die urenlang een tafeltje bezet houden op een bakje pleur. Starbucks denkt echter op de lange termijn: zij hopen vooral dat mensen hun zaken gaan beschouwen als derde plek. Door hun omvang kunnen zij zich dat waarschijnlijk ook beter permitteren.
Kunnen bibliotheken zich dit ook permitteren? Ik denk het wel. Als geen ander zelfs. We hebben de ruimte, we hoeven niets te verkopen en we voldoen al aan veel voorwaarden. Als we ons non-profitvoordeel combineren met een iets commerciëlere manier van denken zouden we zelfs in no time een voorsprong op kunnen bouwen op onze ‘concurrenten’.
Dat is niet iets wat je zomaar even doet natuurlijk, er zitten enorm veel haken en ogen aan. Maar het kan. Zolang dingen kunnen moet je durven hopen.
Web Worker Daily on “What is Your ‘Third Place’” – No Mention of Libraries
Third place is our place
Creating a Third Place from a Diverse Academic Community
De digitale derde plaats
The Death of the “Third Place” and the Birth of Vitual Community
Celebrating the third place, het boek van Ray Oldenburg
Het succes van transformatie: de du Bois universiteitsbibliotheek van Massachussets
@
Foto: Gexydaf
Interessant idee, dat van die derde plek. Ik denk dat bibliotheken daarin ook wel een goede kans maken, alhoewel er stevige concurrentie zal zijn – afhankelijk van de stad. En ik ben het volledig met je eens: het gebrek aan winstoogmerk maakt de positie van een bieb tegenover de concurrentie sterk. En er is leesvoer zat!
Probleem zit hem meer in de vraag: willen biebs dit? (En willen ze erin investeren!) En ik ben geneigd te denken, dat die vraag toch nog heel vaak met 'nee' wordt beantwoord.
Intrigerend. Zit ik net te broeden op 'mijn bibliotheek van de toekomst', kom jij met dit verhaal. Voel ik toch ineens wat kwartjes op hun plek vallen. Dank, hier ga ik nog gebruik van maken 😉
In de Hoofdstedelijke Openbare Bibliotheek waar ik mijn werkplek heb, zijn er m.i. twee groepen gebruikers voor wie de bibliotheek een 'derde plek' is. Je hebt enerzijds de groepjes studenten die er komen om te studeren, maar ook om samen te zijn. Je hebt er anderzijds de daklozen of mensen die geen echte 'thuis' hebben en die in de bibliotheek de krant komen lezen of er zich warm komen houden.
De vraag is: wat levert dit de bibliotheek op? In een café bepalen de stamgasten mee de 'sfeer', ze horen erbij, de cafébaas kent hen, er is een wisselwerking. Het café met zijn stamgasten is als het ware een microkosmos, een eigen biotoop. Ook in een kerk zie je dergelijke gemeenschapsvorming. In de bibliotheek zie je dat niet.
Dus eigenlijk zou je als bibliotheek die 'derde-plekzoekers' moeten aanspreken, misschien zelfs letterlijk. Ze betrekken bij wat je doet, ze in bepaalde mate zelfs mee laten beslissen wat je aanbiedt aan infrastructuur e.d. Pas dan wordt die 'derde plek' voor deze mensen ook echt een plaats van conversatie.
@Christian: ik denk inderdaad ook dat veel bibliotheken hier nog niet aan toe zijn. Een gebouw of organisatie leent zich er ook niet altijd voor.
@Astrid: fijn om te lezen dat je er wat aan hebt. Altijd weer een stimulans om te blijven tikken, ook op vrije zondagen 🙂
@Patrick: juist die vraag 'wat levert het op' is een belangrijke. In een cafe kan het nog zo gezellig zijn: uiteindelijk wil een kroegbaas toch geld in het laatje. Maar het is waar: als je vergroeit met zo'n tent ga je je er ook thuisvoelen omdat er verzoekjes (muziek) worden gedraaid, je eens een koffie of pilsje van het huis krijgt, en het personeel luistert naar je verhalen, zonder daar veel voor terug te eisen. In bibliotheken kun je dat effect denk ik pas bereiken als je de afzonderlijke inlichtingenbalies gaat beschouwen als cafes op zich.
Maar de mogelijkheden zijn er, dat staat wel vast.
Ook hiervoor geldt denk ik: location, location, location.
Op een goede plek kun je als publieke instelling een dergelijke rol vervullen.
Ik zie dat soort ontwikkelingen ook b.v. bij de MacDonalds, waar een bepaalde groep ouderen voor relatief weinig geld een kopje koffie kan drinken en warm zit en elkaar ontmoet. De koffieplekken die je in steeds meer grote supermarkten ziet komen, vervullen ook zo'n soort van functie. Mensen gaan er afspreken en even bijkletsen.
Volgens mij heeft de OBA ook al zo'n functie voor steeds meer mensen. Niet teveel over nadenken en "doelen" bedenken, maar gewoon doen. Of nog beter "zijn". Ben zo'n plaats?
Helemaal mee eens Luud. Daar zou je niet al te veel notities voor nodig moeten hebben.
De concurrentie op het gebied van comfort en gemak is moordend: je kunt op steeds meer plaatsen chillen inderdaad. Daar zou je kunnen je dat non-profit karakter tegenover moeten zetten…maar dan wel met hetzelfde comfort als de commerciele concurrenten..
Ik heb zelf ook nog de studentenvereniging. Dit is geen vaste locatie, maar ik zie het eigenlijk wel zo.
De Hogeschool kan het trouwens ook wel zijn.
Mijn 3e plek is de sportschool denk ik… Nou ja, de bieb in ieder geval niet.
Da's een gezonde!
@Jens: jij hebt dus eigenlijk twee derde plekken 🙂
Door je post van vandaag kwam ik bij deze oude(re) terecht, die ik vanwege mijn vakantie gemist had. Zelf heb ik het idee dat de bibliotheek misschien een 'derde plaats' zou kunnen zijn ook al eens geopperd, nl. hier. Het doet me genoegen het nu ook bij jou aan te treffen. Volgens mij moet het kunnen. Nu de rest daar nog even van overtuigen.
Dat is wel grappig schrijver want volgens mij heb ik die post van jou weer gemist omdat ik toen ook op vakantie was, in Costa Rica.
Maar het kan zeker, als je er ook maar echt voor gaaaaat.
Vakantie is nergens goed voor, dat zie je maar weer 😉 Ik ben trouwens wel benieuwd hoe je op dit ondewerp kwam, want dat bleek me niet uit het stukje.
Misschien kunnen we er 's een kleine brainstorm over houden bij 77 te M'burg. Neem ik meteen die appeltaart mee…
BTW: je was toen al wel dik twee weken terug uit Costa Rica hoor! Maar ik wist zelf eerlijk gezegd ook niet helemaal zeker of ik je post wel echt gemist had door mijn vakantie…
@Schrijver: waarschijnlijk door een van de artikelen waar ik naar verwijs. Zo gaat het meestal: ik lees ergens iets dat ik interessant vind, open de editor en begin met ouwehoeren. Tijdens het schrijven lees ik dan nog wat meer en verwijs ik er meteen naar.
Het komt ook voor dat ik lees, bewaar en in mijn hoofd of favorieten van netvibes een beetje 'opspaar'. Dit onderwerp was inderdaad al vaker voorbij gekomen. Op een gegeven moment komt het er dan van 🙂
Ow en die brainstorm kan altijd natuurlijk, zeker op die locatie ^^
Ah ok, dan zat ik waarschijnlijk nog in tropische sferen of sluimerde het nog wat zonder dat ik het doorhad. Zie nu dat ik die dag twee posts plaatste ook nog. Mmmm
Ik zal bij gelegenheid (!) die links eens nagaan. Het onderwerp boeit me wel. Het lijkt me een kans voor de bibliotheek om er iets mee te proberen. (Hoewel ik eigenlijk een beetje gestopt ben met denken over kansen voor de bibl. enzo.) Door dat ouwehoeren moest ik even aan Reve denken die het altijd oudehoeren noemt en de kunst net zo meesterlijk verstaat als jij.
Wat je locatie betreft ga ik af op jouw gezag. Ik moet er al vaak zijn langsgelopen, maar het is me niet opgevallen. Héél vroeger kwam ik wel 's bij 'Conny's', is dat er nog?
Ik ben zelf sinds mijn vakantie van toch alweer zeker 6 weken geleden nog steeds niet geheel terug in de realiteit en wou het eigenlijk maar zo laten… Waarmee ik maar wil zeggen dat ik het begrijp.
@schrijver: 'net zo meesterlijk' is echt te veel eer hoor. Reve was een groot schrijver (waar ik weliswaar niets mee heb, maar toch…) en ik ben niets meer dan een enthousiaste amateur 🙂
Conny's is er nog wel maar het nu anders. Zenq volgens mij. Ik denk dat mijn derde plek niet snel de jouwe zal zijn. Het is een donker hol, in de ogen van velen…
'niet terug in de realiteit' is heerlijk toch?
Wellicht is er een derde plaats te bedenken die wij beiden zouden kunnen waarderen? Waar trouwens het idee vandaan komt dat ik niet van donkere holen zou houden is me een raadsel en zal wel liggen aan het feit dat wij elkaar vrnl. digitaal kennen. Waar anders dan in donkere holen wordt goede whisky geschonken?
Niet in de realiteit leven heeft wel iets, maar soms is het niet zo handig.
Ieder oudehoert op zijn eigen niveau hè. Dat had ik natuurlijk al ingecalculeerd 😉 (Nee hoor.)
Dat was een aanname door een opmerking bij je eigen post over de terrassen, in de trant van "ik kom niet zo vaak in de kroeg" Daar maakte ik dan maar weer meteen van dat je donkere de minste vindt. Maar inderdaad. Puike whis daar 🙂
Ik snap het! Dat ik weinig in cafés kom heeft veel te maken met het feit dat daar tot voor kort gerookt mocht worden. Daar kan ik nl. heel slecht tegen (ik bedoel fysiek). Mijn leven zou wellicht anders verlopen zijn als ik er wél tegen had gekund, maar óf dat zo is én of het er beter of slechter van zou zijn geworden weet niemand. Inmiddels voel ik, ondanks het rookverbod, geen noodzaak meer om op dit gebied van strategie te veranderen, maar de kleine, donkere cafeetjes zouden waarschijnlijk mijn voorkeur hebben. En dan voor één keer niet de vegetariër uithangen maar zo'n bord met leverworst enzo bestellen 😉 Ach ja. Misschien maar goed dat het rookverbod in de kleine kroegjes binnenkort wel weer opgeheven zal worden…
Ok dan! Dat wist ik dan weer niet. Het is en blijft een slechte gewoonte. Het is er niet meer zoals het er was maar ik ben er inmiddels wel aan gewend. Lekker veel buiten hangen is het credo.
Voor mensen die er last van hebben is het letterlijk een verademing maar ik blijf erbij dat velen van hen niet massaal opeens wel naar de kroeg zijn gegaan sindsdien.
Maar het ging natuurlijk ook om het personeel 🙂
Naar het café gaan zit bij mij gewoon niet in mijn 'systeem'. Dat verander je 'op mijn leeftijd' niet zomaar. Misschien geldt dat voor meer mensen die er vanwege de rook nooit aan begonnen zijn.
Als ik nu wel 's een espresso ga drinken bij een café ga ik soms maar liever binnen zitten omdat het op het terras (onder de luifel) wel érg rokerig is…