Costa Rica week 1: aanpassen en absorberen

09 juni 2008

A donde fueres, haz lo que vieres

‘Rome leer je het beste kennen door te doen als de Romeinen’. Misschien is dat wel het credo dat het beste bij mijn eerste week in Costa Rica past. Van een busreis naar de jungle is het nog niet gekomen. Ik heb mijn bleke torso nog niet neergevleid op een tropisch strand. Het staren in dreigende vulkaankraters heb ik nog even uitgesteld. Dit waren de dagen van het grote absorberen. Van het luisteren en leren. En van het liggen en lezen vooral.

Heerlijk.

Zittend bij het huis komt de natuur vanzelf naar je toe. Alles is hier constant in beweging, met uitzondering van de groteske padden die in de avonduren de veranda bevolken. Die zijn met geen stok van hun plaats te krijgen en zijn daarmee prachtige contrastdieren voor de vlinders, vogels en spinnen, voor de hagedissen, torren en motten. Voor alles, kortom, wat fladdert en rondkruipt in schijnbaar willekeurige cycli, zonder duidelijk doel of motief. Je hoeft er echter geen bioloog voor te zijn om in te zien dat die willekeur inderdaad schijn is, dat het enige echte motief voortbestaan is. Eten of gegeten worden. Voortplanten en vernietigen. Darwin in levende lijve.

Naast de hernieuwde kennismaking met dieren groot en klein leer ik ook steeds meer over de (on-)mogelijkheden van de Costaricaanse flora. In het Middelburgse kroegleven wijdde hij er nooit zo over uit maar mijn makker Sander heeft zich in de tien jaar die hij hier woont ontwikkeld tot een landbouwer met veel kennis van zaken. Nu ik luister naar zijn verhalen en de gewassen ter plekke bekijk begrijp ik veel beter hoe lastig het is om goede koffieplanten te kweken, waarom bananen van nature geen eetbare vruchten zijn en waarom mais goed gedijt tussen de Cassavestronken.

Betekent dit dat ik nu alle dagen door de enorme achtertuin loop te banjeren, in een poging de Midas Dekkers van Guayabo en omstreken te worden? Driewerf neen! Ook het sociaal-economische gebeuren heeft mijn oprechte belangstelling. Ook dat is een kwestie van leren observeren.
Ik ben verbaasd over het aantal mensen dat een auto bezit in een land waar auto’s bijna twee keer zo duur zijn als in Nederland. Ik schrik aanvankelijk als ik voor vier drankjes 3000 Colones moet lammeren om vervolgens te beseffen dat het maar om een paar euro gaat. Mijn mond valt open als ik zie dat heel Costa Rica op vrijdag vrijwillig uren in de rij gaat staan bij de bank. Je inkomen verzilveren is hier een sociaal evenement.

Diezelfde inkomens kriebelen op een vreemde manier aan je relativeringsvermogen. Een dagwerker krijgt hier per werkdag van 6 uur 5000 Colones, omgerekend ongeveer 7 euro. Dat is dus goed betaald. Per maand verdient zo’n man tussen de 150 en 200 euro, terwijl een biertje in het cafe gemiddeld 700 Colones kost. Het moge duidelijk zijn dat dit een bron van zorgen is voor de vele Ticos die dol zijn op drinken, het liefst in de ‘cantina’ van het eigen dorp. Die dorpen tellen doorgaans overigens niet meer dan 300 zielen. Zielen die afstammen van zo’n 30 families of, zo je wilt, van circa 90 gezinnen per gemeenschap.

Een cantina bezoeken in het gezelschap van een Nederlander die hier al jaren woont is een ervaring op zich. Het ‘ons kent ons’ heeft hier een andere dimensie dan op het Zeeuwse platteland. Ik begrijp er nog niet de helft van maar weet al wel dat het hier veel intenser is, dat de mensen hier nauwelijks geheimen voor elkaar kunnen hebben. Gek genoeg is er dan toch nog volop ruimte voor ongekende contrasten.
In het dorp Cimaron zag ik gisteren bijvoorbeeld dat de plaatselijke bar zich daar, tegen alle regels in, binnen een straal van 50 meter van de kerk bevindt. De panden worden alleen van elkaar gescheiden door de hoofdweg. De ene helft van het dorp bidt, de andere helft drinkt. Op een zeker moment bevonden zich voor beide panden twee groepen die weliswaar naar elkaar stonden te kijken maar elkaar niet echt leken te zien. Een bijzonder tafereel, temeer omdat ons gezelschap ook werd opgeluisterd door twee dames, iets wat in deze contreien beschouwd wordt als emancipatie in de ongewenste categorie. Da’s even slikken maar ach, dat is precies waarom een etablissement als dat bezocht wordt, nietwaar?

Gisteren dacht ik wel eventjes zelfstandig naar het nationale park te wandelen om daar de opgravingen te bekijken. Ik sloeg de waarschuwingen van mijn vriend ‘dat het best wel ver lopen was’ in de wind. Dom natuurlijk want ik heb het inderdaad niet gehaald. Eenmaal op pad bleken de buitentemperatuur hoger, de bergwegen steiler en mijn benen zwaarder dan ik vooraf wilde geloven. Met de lommerrijke haven in zicht liep ik te zweetzwalken als een dronken ijsbeer in de woestijn. Ik viel bijna om. Ik besloot mijn conditie niet langer op de proef te stellen en rechtsomkeert te maken. Sommige activiteiten moet je langzaam opbouwen. Eenmaal thuis voegde ik me weer bij het gezelschap. Niet veel later laafden wij ons in weer een ander nabijgelegen dorp aan herstelvocht en -voer.

Ik zeg gezelschap omdat afgelopen vrijdag ook een bevriend stel op doorreis is gearriveerd: Eva en Rogier. Met hen gaan we vanmiddag in Turrialba de wedstrijd van het Nederlands elftal kijken. Aan voetbal ontkom je namelijk niet in Costa Rica. Voetbal is hier overal. Elk dorp heeft een elftal dat voor de eer strijdt op weiden zonder belijning, met goals zonder netten. De nationale televisie zendt het hele EK uit. Als teletekstsupporter brengt dat me nu niet direct in vervoering maar nu het weer ergens om gaat voor Oranje, en dan ook nog in een voetbalgek land, voel ook ik me weer even leeuw. Lekkah.

Of het de komende week wel zal komen van meer toeristische activiteiten durf ik nu nog niet te zeggen. Het is zeker geen garantie. Ik ben namelijk als een kind zo blij met de rust die zo rap in mijn hoofd en lendenen trok. Ik heb met volle teugen genoten van natuur- en reisgidsen en Zafon’s De Schaduw van de Wind. Ik geniet van de nimmer aflatende kooklust van gastvrouw Hazel. Na een zeer korte verzetsperiode wentel ik mezelf nu ook in luiheid omdat het niet gebruikelijk is de werkster te helpen. Er valt helemaal niets te mopperen. Het is een vakantie die zich niet makkelijk vergelijken laat met eerdere tripjes.

Rest mij nog te zeggen dat de rust in het hoofd toch ook weer vergezeld gaat van een piepklein beetje onrust. Stel je eens voor: je kunt hier al voor 25.000 euro een fatsoenlijk huis met een stukje grond kopen. Stel je eens voor dat ik een groot deel van mijn werk via het internet kan doen. Stel je eens voor dat ik redelijk snel een nieuwe taal kan leren.

Stel je eens voor…

@