Uitlegvideo’s

09 februari 2017

“De uitlegvideo is een nieuwe manier om de feiten of achtergronden bij het nieuws over te brengen.”

Het stond er echt, in het artikel ‘Hoe de uitlegvideo de Snapchatgeneratie verovert’ (Knack, 22 december 2016). Maar het kon toch niet kloppen? Ik herinner me de periode dat ik begon met bloggen, in 2005, nog goed: YouTube was nog maar net gelanceerd, videosites stonden nog in de kinderschoenen. Sites die zich specialiseerden in instructievideo’s waren er ook toen al in overvloed. Ik schreef onder meer over Videojug, Wikihow en Viewdo. Die eerste twee bestaan elf jaar later nog altijd. En dan had je in 2007 nog die animaties van Common Craft, zoals ‘RSS in plain English’. Die filmpjes gingen viraal omdat ze zo duidelijk en origineel waren. Toen nog wel.

Doorlezend begon ik te begrijpen dat de auteur van het artikel hier op iets anders doelt. In het geval van de genoemde uitlegvideo’s (in het Engels vaak kortweg aangeduid als ‘explainers’) gaat het om de video’s die nieuwsmedia publiceren om onderwerpen te verduidelijken en samen te vatten. Hij legt uit dat jonge media als Vox en Buzzfeed het goede voorbeeld gaven en dat later ook grote kranten als de Washington Post en New York Times volgden.

Dát is inderdaad een recentere ontwikkeling. Traditionele media zijn het visueel uitleggen van thema’s pas een paar jaar geleden gaan omhelzen, ook de Nederlandse. In online artikelen van bijvoorbeeld NRC wordt weliswaar al langer verwezen naar uitlegvideo’s, maar pas vanaf 2014 krijgen die video’s een echte prominente plek, zoals in ‘Kijken: uitlegvideo over het onderzoek naar MH17-ramp’, van oktober 2015. De Volkkrant lanceerde pas begin 2016 ‘Volkskrant kijk verder’, een platform dat ook ruimte biedt aan ‘explainers’.

In die zin is de signalering van de ontwikkeling dus wel terecht. Maar om het ‘een nieuwe manier’ te noemen gaat te ver. Bedoeld wordt dat steeds meer media er gebruik van maken.

Deze bijdrage verscheen ook in IP 1, 2017.