Pilot KB en Zeeuwse bibliotheken beëindigd
30 maart 2012
In februari 2007 tekenden de Koninklijke Bibliotheek en de Zeeuwse Bibliotheek een convenant over het gebruik van de digitale collectie van de KB door leden van Zeeuwse openbare bibliotheken. Ik vond dat een goed plan. De pilot ging uiteindelijk pas in 2010 van start, voor de periode van een jaar. De pilot zou bij succes worden uitgebreid naar andere provincies.
Nu lees ik in een mail dat de pilot is beëindigd. Een reden wordt niet vermeld, maar via via hoorde ik dat het mogelijk iets heeft te maken met licenties die niet verlengd worden. Dat zou ik vreemd vinden. Immers: je kunt nog wel gewoon lid worden van de KB, en de digitale collectie alsnog raadplegen vanuit iedere provincie. Ik zie niet goed wat het verschil is.
Deze ontwikkeling brengt me terug bij de interessante bijdrage van Peter Nugteren op B20: E-books en bibliotheken : ingewikkelde gedachtes. Peter deelt daar zijn vrees voor een mogelijk toekomstscenario waarin grote bibliotheken hun leden veel meer digitale titels kunnen leveren dan kleinere bibliotheken buiten de Randstad. Hij schrijft onder meer:
Een argeloos bibliotheeklid van een doorsnee basisbibliotheek, die graag e-books wil lezen is aanvankelijk blij met de bescheiden collectie bij zijn bieb.Totdat hij de grote collectie van die enorme bibliotheek in de Randstad ziet. “Zo, die hebben veel e-books!”
Hé, je kunt er ook online lid worden! Of ik rij daar volgende week toevallig toch langs. En het abonnement is daar nog’s veel goedkoper ook! Weet je, ik ga m’n abonnement hier opzeggen en daar lid worden… Wie gaat me tegenhouden? Tja, en dan gaan misschien ende wellicht uiteindelijk de kleinere bibliotheken veel leden verliezen en kunnen de grotere de kosten voor veel e-book uitleningen niet meer betalen.
Nu is het digitale aanbod elders wellicht nog geen volwaardig alternatief voor de diensten die je in je eigen regio kunt afnemen, maar hoe lang duurt dat nog? Is het beëindigen van deze pilot een veeg teken?
@
Ik had het ook vernomen dat de KB de stekker trekt uit deze constructie. Ik kan me daar wel het een en ander bij voorstellen – in licenties is er een levensgroot onderscheid tussen daadwerkelijke gebruikers (leden) en potentiele gebruikers (alle leden van de Zeeuwse Bibliotheken) – maar ik vind het een slechte ontwikkeling willen we ooit nog maar zelfs in de buurt komen van een landelijke digitale bibliotheek. Leveranciers zijn bang dat instellingen die via de KB toegang krijgen tot digitale content vervolgens niet zelf meer rechtstreeks die content gaan afnemen. Dat is misschien niet een onterechte angst maar die verdeel en heers tactieken en bangig de omzetcijfers heilig verklaren, die tijd is ook voorbij.
Ebooks van de EBL bijvoorbeeld zijn niet te betalen door ons als hogeschoolbibliotheek. Wij verwijzen dus studenten en medewerkers (en dan hebben we het echt over een handje vol) naar een lidmaatschap van de KB. Voor vele KB bestanden geldt hetzelfde: of onbetaalbaar (geworden) voor een bibliotheek of een veels te kleine doelgroep om de kosten te rechtvaardigen. Wij, en wij niet alleen, hebben onze krimpende budgetten nodig om die content die daadwerkelijk in het onderwijs gebruikt wordt ook beschikbaar te kunnen stellen. De tijd dat we een digitaal bestand er even bij kochten om te kijken of onze klanten het interessant vonden is al jaren voorbij. Dat kwartje lijkt echter nog niet bij leveranciers gevallen te zijn.
Of er ontstaat iets als een landelijke digitale bibliotheek waar bestanden redelijk laagdrempelig en betaalbaar zijn, of je krijgt -en dat is waarschijnlijker- dat individuele bibliotheken feitelijk met elkaar gaan concurreren. Waarbij de grotere bibliotheken met de relatief grootste budgetten en grootste collectie de leden binnenhaalt en de overige 80% achterblijft met lege handen voor zowel collectie als ledenaantallen.
Ik hoop dat ik het mis heb.
Ik hoop ook dat je het mis hebt Raymond, maar je verhaal bevestigt de voorzichtige vrees voor de ontwikkelingen wel. Als je het dan ook nog eens doortrekt naar het echte grote geld…dan is het je ook niet zo moeilijk om voor te stellen dat bibliotheken het uiteindelijk ook afleggen tegen commerciële partijen. Daarmee kom ik dan weer uit op het verhaal over het oprukken van Google, Apple en Amazon….
//www.edwinmijnsbergen.nl/2012/01/amazon-vriend-of-vijand.html
Inderdaad, dat is de desintermediation gestapeld bovenop lager gelegen ontwikkelingen. Kleinere en middelgrote bibliotheken (op dat punt verschillen hogeschoolbibliotheken en openbare ineens heel weinig van elkaar) gaan delen van hun dienstverlening afstoten, doorverwijzen of zelfs afnemen van grotere bibliotheken. Parallel aan die ontwikkeling zie je dat de bibliotheek sowieso een steeds kleiner wordende rol heeft in de intermediairsrol tussen aanbod van leveranciers en vragen van een klant. Die individuele klanten zijn nu de rechtstreekse doelgroep van grote leveranciers en partijen als Google en Amazon heworden. Daar waar vroeger bibliotheken fysiek het platform hadden en waren voor het informatie aanbod hebben de leveranciers en partijen daarboven het monopolie op digitale platforms.
Daar komen we als bibliotheken ook niet meer tussen, daar geloof ik absoluut niet in. We zullen met rap tempo moeten afstappen van het (willen) aanbieden van informatiedragers en beschikbaar stellen van digitale collectie. Op naar maatdiensten waarin we als bibliotheken en informatiespecialisten ons monopolie uitbuiten: onze klanten die verwachten een duiding te krijgen van informatie, een mate van objectiviteit en een gezicht willen zien om vertrouwen te krijgen in wat ze aangeboden krijgen.
Van collectiedenken naar klantdenken. Van hoe bieden we zelf informatie aan naar zorgen dat individuele klanten aan informatie komen die ze nodig hebben, zonder dat we dat zelf per se leveren.
Helemaal mee eens Raymond!